"Een pleidooi voor meer regie op de veranderende Brabantse binnenstad"
Reflectie van de Provinciale Adviescommissie Retail & Transformatie
Voor een nieuwe jurk of paar schoenen is een bezoek aan de binnenstad niet meer nodig. Die bestellen we eenvoudig online. En als we de binnenstad dan toch bezoeken, dan willen we een terrasje kunnen pakken, sfeer meepikken van dat festival op de markt, nog snel even een vergeten boodschap doen voor het weekend en ondertussen de elektrische auto of fiets opladen voor de weg terug. Binnensteden vervullen een belangrijke functie die vandaag de dag verder gaat dan alleen winkelen. Het is steeds meer een plek van ontmoeting en beleving.
Je zou kunnen zeggen dat de binnenstad als gevolg van deze veranderende behoeften in transitie is. Eigenlijk zou je de binnenstadsopgave als een integrale gebiedsopgave moeten zien. Niet alleen aandacht voor een goede mix aan ondernemers, maar ook voor een aantrekkelijke openbare ruimte. Juist in de inrichting van de openbare ruimte vinden we interessante oplossingen voor ontmoeten en beleving. De functie van pleinen en openbaar groen verdienen hierbij meer aandacht. Maar ook oplossingen voor mobiliteit (oplaadpunten, parkeerplaatsen voor deelauto’s en deelfietsen) en duurzaamheid (energieopwekking en klimaatadaptatie) en het toevoegen van/transformeren naar woningen en maatschappelijke functies zijn onderdeel van zo’n integrale aanpak. En dat alles met behoud van het kenmerkende DNA van onze Brabantse binnensteden.
Gemeenten hebben een regisserende rol in dit transitieproces. Samen met de regio’s en de provincie kunnen zij voorkomen dat de Brabantse binnensteden leeg en stil worden. Door duidelijk en tijdig kaders te stellen helpen zij ondernemers en vastgoedeigenaren mee te bewegen. Want Brabantse ondernemers staan niet stil. Met nieuwe winkelconcepten voegen zij (belevings)waarde toe en weten zij de klant opnieuw te verleiden. Een café brouwt achterin eigen biertjes, bij een kledingwinkel kun je ook pakketten afhalen en bij een designwinkel kun je ook gaan zitten voor een cappuccino. Op die manier haken ondernemers in op een veranderende consumentenvraag. In veel gevallen zijn het hybride winkelconcepten waarbij online en fysiek winkelen op een nieuwe manier worden gemengd.
Als Provinciale Adviescommissie voor Retail en Transformatie zien we interessante nieuwe winkelconcepten voorbijkomen. Het goed laten landen van hybride winkelconcepten in het bestaande winkellandschap leidt tot nieuwe uitdagingen voor gemeenten. Het ruimtelijk instrumentarium is daar nog niet op ingericht. We zoomen in op een twee uitdagingen:
Uitdaging 1: De binnenstad als distributiepunt
Distributiepunten voor (flits)bezorging zijn een logisch antwoord op de toenemende vraag naar online bestellingen en supersnelle levering. Covid heeft die trend alleen maar versterkt. Niet alleen waren onze fysieke winkels vaker dicht, ook zijn we meer thuis om pakketten of avondeten in ontvangst te nemen. We raken gewend aan de mogelijkheid om onze bestelling in no-time in
huis te krijgen. Daarvan afkicken wordt steeds moeilijker. De bezorgbedrijven weten onze binnensteden en kernen steeds vaker te vinden voor hun distributiepunten. Denk hierbij aan de zogenaamde darkstores van formules als Gorillas en Flink die we nu vooral in de grotere steden zien. Maar ook maaltijdbezorgers vinden steeds vaker een plek in onze binnensteden. Maar, hoe aantrekkelijk zijn deze ondernemingen voor onze centra? De vaak geblindeerde ramen maken het er niet gezelliger op. Tussen de ritten door hangen de bezorgers met scooters op straat of rijden agressief tussen bezoekers door op weg naar een volgende flitsbezorging. Hoe accommoderen we dit nieuwe type gebruiker en ondernemer in de Brabantse binnenstad op zo’n manier dat er een win-win ontstaat?
Uitdaging 2: Nieuwe hybride winkelconcepten doordacht laten landen
Nieuwe, innovatieve, hybride winkelconcepten gericht op beleving trekken consumenten naar zich toe. Brouwerijen of chocolaterieën met workshops en terrasjes bijvoorbeeld. Of tuincentra die meer het karakter krijgen van conceptstores die naast een online kanaal een groot winkeloppervlak nodig hebben om het concept inclusief horeca goed neer te zetten. Door de hogere prijzen in het centrum landen deze concepten regelmatig aan de rand van een stad of dorp, langs een fietsroute of zelfs op een bedrijventerrein. Combinatieconcepten (horeca, detailhandel, landbouwwinkel, ambacht) trekken mensen en leveren waardevolle werkgelegenheid op. Maar ze passen niet vanzelfsprekend in ons traditionele winkelstructuur. Maken we ruimte voor deze retailconcepten, bijvoorbeeld buiten het centrum? Welke bestemming hoort bij zo’n concept? Hoe voorkomen we dat bij het niet slagen van het concept, de winkelbestemming wordt ingeruild voor een onaantrekkelijke discounter? Of kunnen we de binnenstad toch mee laten profiteren met dergelijke innovatieve ondernemers?
Als Provinciale Adviescommissie Retail en Transformatie doen we een uitnodiging aan Brabantse gemeenten: We onderzoeken graag samen welke mogelijkheden er zijn in jouw gemeente om de wenselijke initiatieven van ondernemers ruimte te bieden. En te kijken hoe, en waar, we tegemoet kunnen komen aan andere trends en consumentenvragen. Wil je gebruik maken van ons advies en ondersteuning in een gebiedsgerichte transformatieopgave, neem dan contact met ons op. Door samen scherpe keuzes te maken, werken we aan levendige Brabantse centra van de toekomst.
Brabantse (sub)regio’s, gemeenten en de provincie kunnen de Provinciale Adviescommissie Retail en Transformatie om advies vragen bij centrum- en detailhandelsvisies en bij transformatie-vraagstukken in centrumgebieden. Bijvoorbeeld of er wel of geen ruimte moet komen voor een nieuwe supermarkt in een nieuwe centrumvisie. Of de vraag of een tuincentrum aan de rand van een stad, horeca en recreatie aan mag gaan bieden.
Het advies van de commissie ondersteunt de uitvoering van gemeentelijk of provinciaal beleid en de (boven-)regionale afstemming van de detailhandelsplannen. Ook mag de commissie ongevraagd advies uitbrengen. Dat zullen dan vooral projectoverschrijdende adviezen zijn. Hier is meer informatie te vinden.