Varkensbedrijf met schone lucht door bolle mestband
Varkenshouderij D'n Opstal
Eigenaar: Michiel Nooijen
Plaats: Erp
Opgericht: 2010, vanaf 2019 biologisch
Stalsysteem: Bolle mestband
Aantal dieren: 200 varkens
Aantal ha grond: 0,5
Mestafzet bij: Biologische tuin- en akkerbouwers uit de regio
“Ik ben boer,” zo verkondigt het shirt van varkenshouder Michiel Nooijen (46) uit Erp. Hij is trots op wat hij doet en hoe hij dit invult. Zijn biologische boerderij biedt op dit moment ruimte aan zo’n 200 varkens. In een open stal huppelen de dieren vrolijk rond, zowel binnen als buiten. Niet door hun eigen mest en in een overheersende ammoniakgeur, maar in verse stro en frisse lucht. Met behulp van een bolle mestband - het MINO-systeem - pakt Michiel het ontstaan van ammoniak bij de bron aan; dat is beter voor mens, dier en omgeving.
Het begon met een traditionele varkenshouderij in Aarle-Rixtel, het bedrijf wat Michiel in 2000 van zijn ouders overnam. Na 10 jaar hard werken verkocht hij het bedrijf aan de provincie. Niet omdat hij het boerenleven af wilde sluiten, maar omdat het naar zijn idee anders zou moeten. En dat kon niet op die plek.
Het MINO-systeem
“Varkens mesten en urineren op een vaste plek, dat is hun natuurlijke gedrag,” licht Michiel toe. Door één plek in de stal hiervoor in te richten met een putrooster – een soort varkenstoilet – kun je het ontstaan van ammoniak direct bij de bron aanpakken. Ammoniak ontstaat als mest en urine bij elkaar komen. Zo bedacht Michiel het MINO-systeem: een bolle mestband onder een putrooster. Hierdoor worden mest en urine direct gescheiden. Mest blijft op de bolle band liggen, urine loopt er direct af en komt terecht in een aparte opvangbak. “Hierdoor voorkom je ammoniakvorming en dat zorgt weer voor schonere lucht bij de varkens en in de omgeving,” vertelt Michiel. “Je kunt beter voorkomen dan genezen, toch?”
Van buurtdialoog tot lopende band
Met dit idee in zijn achterhoofd kocht Michiel Nooijen in 2010 een boerderij in Erp. De stallen die toen nog vol stonden met kippen, bouwde hij om tot een kleinschalig scharrelbedrijf voor zo’n 400 varkens. “Dat ging niet zonder horten of stoten,” blikt hij terug. Bij aanvang heerste er veel onvrede in de buurt over zijn plan voor een varkensbedrijf. Het zou zorgen voor stankoverlast, lieten omwonenden tijdens een buurtdialoog weten. Men zat er niet op te wachten.
“Het was echt een klap in mijn gezicht, ik wist niet dat de buurt er zo over dacht,” vertelt Michiel. Desalniettemin wilde hij het tegendeel bewijzen: met zijn plan zou de geuroverlast enorm meevallen. Nadat het nieuwe stalsysteem was opgebouwd nodigde hij zijn kritische buren uit in de stal. Dat was het kantelpunt. “Ze hebben met hun neus boven het varkenstoilet gestaan en ze roken niets,” glundert de boer. De varkensstal werd door de buurt goedgekeurd en de bolle mestband draaide op rolletjes.
Het MINO-systeem draagt bij aan een betere diergezondheid, minder mestafvoerkosten en een fijner werkklimaat voor de boer. Daarbij zorgt het voor een hogere brandveiligheid, doordat er minder gasvorming ontstaat. Hierdoor verdient het systeem zich uiteindelijk weer terug. Michiel streeft naar een terugverdientijd van 10 jaar. Maar het belangrijkste vindt hij dat het systeem ervoor zorgt dat er meer acceptatie is vanuit de omgeving door de vermindering van geuremissies.
Time-out
“Toen het systeem eenmaal draaide en alles liep, stortte ik in.” Een moeizame tijd breekt Michiel in 2014 op. Een scheiding en enorme burn-out halen hem voor ruim twee jaar van de boerderij. Hij verruilt zijn boerderij voor een baan als vrachtwagenchauffeur. Het was de bedoeling dat zijn ex-vrouw het bedrijf overnam. Hoewel het werk als vrachtwagenchauffeur hem goed bevalt, begint het bij Michiel toch weer te kriebelen. Als hij in 2017 terugkeert naar de boerderij, staat hij voor twee lege stallen. Een herstart van zijn bedrijf lijkt dan nog ver weg.
Biologische inslag
Wanneer in de zomer van 2018 een biologische varkenshouder hem benadert met interesse in het stallen van varkens op zijn erf, komt de omslag. “Het aanbod kwam op precies het juiste moment,” vertelt Michiel..
Met een paar aanpassingen aan zijn stal kon hij eenvoudig de voorwaarden voor een biologische varkensstal realiseren. Zo maakte Michiel in januari dit jaar een herstart met zijn varkensbedrijf. De bolle mestband draait weer en de varkens scharrelen als vanouds door de stal.
Positieve resulaten
“Bedrijfsresultaten zijn vooral te omschrijven in beter klimaat voor de dieren en medewerkers,” vertelt Michiel. De dieren groeien sneller omdat de longen niet aangetast worden door schadelijke gassen. Door de verbetering van de longfunctie wordt er meer zuurstof in het bloed opgenomen en functioneert het natuurlijke afweersysteem van de varkens beter. Hierdoor zijn de dieren bovendien gezonder en wordt er aanzienlijk minder antibiotica gebruikt. Voor de medewerkers draagt het MINO-systeem bij aan een beter werkklimaat.
Voor welk type bedrijf is dit stalsysteem geschikt?
De bolle mestband is bij uitstek geschikt voor traditionele varkensstallen. Het is in te passen in bestaande mestputten en omdat de varkens daar niet naar buiten gaan, is er slechts één mestplek. Als ze de mogelijkheid krijgen om hun natuurlijk mestgedrag te uiten, kan tot zo’n 80 % van de mest en urine direct worden gescheiden en voorkom je een hoge mate van ammoniakvorming. Door een combinatie van het MINO-systeem en een goede ventilatie schat de veehouder een emissiereductie van 90 %. Het systeem is nog niet commercieel verkrijgbaar en staat nog niet op de RAV-lijst. Wel is Michiel op dit moment bezig om een bijzondere emissiefactor aan te vragen voor het MINO-systeem, om het daarna in verschillende gangbare varkensbedrijven te implementeren en op proefstalstatus te gaan testen.
Bij biologische boeren – zoals hijzelf – is het ook zeker mogelijk, maar is er wel een extra uitdaging: de dieren mesten ook buiten. Michiel denkt dat er tussen de 25 en 40 % van de mest nog wel op de bolle band binnen terecht komt. Buiten lost Michiel dit op door een balk te leggen tussen de mestruimte en de leefruimte. Doordat de dieren ook hier op een vaste plek mesten, lopen ze alsnog niet in hun eigen mest en houdt hij de dieren gezond. Op deze plek is het echter niet mogelijk om ammoniakvorming te voorkomen. Om geuroverlast zoveel mogelijk te beteugelen, verschoont Michiel zelf elke dag het mestgedeelte buiten.