Wist jij dat een derde van alle particuliere woningen een Vereniging van Eigenaars (VvE) heeft? Nederland kent in totaal 160.000 VvE’s, die samen goed zijn voor 1,4 miljoen woningen. ‘Dit is echt geen niche’, verzekert directeur Kees Oomen van de koepelorganisatie VvE Belang. Alleen Den Bosch telt al zo’n 1.400 VvE’s, met in totaal meer dan 10.000 adressen. ‘We mogen de impact van VvE’s op de conditie van onze totale woningvoorraad niet onderschatten’, benadrukt projectleider Thomas Verbeek bij de gemeente Den Bosch. Het goede nieuws: met geld van Europa (React-EU) en de provincie (SP3) is het Brabantse gemeenten samen met de belangenbehartiger gelukt om een geslaagde gezamenlijke aanpak te ontwikkelen voor het verduurzamen van VvE-complexen: het VvE-transitiecentrum Brabant (VTCB).

Geld, kennis, organisatie en draagvlak van een meerderheid van bewoners; er zijn veel factoren die het bemoeilijken om een VvE ‘aan te zetten’ om te verduurzamen. “Vergelijk het met een straat waarin buren het samen eens moeten worden; dat is de dynamiek van een VvE”, verduidelijkt Kees. “Er is veel geprobeerd en mislukt. Vaak grootschalige aanpakken van gelijksoortige gebouwen. Bouwfysisch klopt het verhaal dan wel. Maar VvE’s bestaan uit mensen. Niet uit gebouwen. De ene flat loopt als een zonnetje, de andere is wat chaotischer.”

‘De Brabantse school’

Ook VvE-beheerders blijken niet de ideale startmotor voor verduurzaming. Kees: “Als je een VvE financieel en/of technisch beheert, heb je andere belangen. Bovendien woon je er niet zelf. Wat het VTCB anders maakt? Wij draaien het om. We gaan uit van VvE’s die zich eerst in verduurzaming verdiepen en dan een advies willen. Beginnen bij die wensen, dat is het hart van onze aanpak.” Hoe werkt dat precies? Kees: “Onze aanpak kent een stappenplan voor VvE-besturen. Bestaande uit voorlichtingsavonden, een driedaagse cursus, de campagnebox en een ‘oriëntatiescan’ die VvE’s als praatplaat voor leden gebruiken. Maar ook een bewonersenquête. Voelen ze zich veilig en comfortabel in het complex? Welke ingrepen aan het gebouwen willen ze?’ Betrokkenheid en commitment van bewoners is onmisbaar. En daarom is het volgens Kees cruciaal dat je als VvE-bestuur alle stappen heel ‘schools’ doorloopt: “Sla je een stap over, dan sneuvelt je voorstel meestal op de algemene ledenvergadering. Je kunt bijvoorbeeld drie offertes opvragen voor zonnepanelen en de goedkoopste aan je leden voorleggen, maar dan betrek je hen niet echt. Los van de vraag of je überhaupt de beste oplossing hebt bedacht.”

VvE 013

Den Bosch, die het SP3 geld voor deze aanpak benutte, had aanvankelijk een andere aanpak. Thomas: “VvE’s kregen na een schouw of scan gratis energieadvies. Maar die schrokken soms zo van de kostprijs van maatregelen dat het rapport meestal in een la verdween. Dan ontstaat het imago: verduurzaming is duur en ingewikkeld.” Maar in de provinciehoofdstad raakten ze gecharmeerd van de aanpak van SP3-partner Tilburg: “Een echte koploper”, vindt Thomas. “Deskundig, enthousiast en bereid om andere gemeenten te adviseren. SP3 is de oorzaak van het goede contact met mijn collega’s in andere gemeenten. En ik durf ook wel te zeggen dat onze aanpak daarom succes heeft. Uiteindelijk hebben we de aanpak van Tilburg gekopieerd en ons ook bij het VTCB aangesloten. Ook al was Tilburg wat verder richting uitvoering; toch hebben we SP3 volgens de voorwaarden gezamenlijk aangevraagd.” En dan blijkt ook ‘live’ de kracht van samenwerking: Kees appt ‘Team Tilburg’ even en krijgt vrijwel direct een reactie: “Zij antwoorden dat ze het SP3-geld gebruikt hebben voor het ontwikkelen van een masterclass, procesbegeleiding en een aanpak voor kleine VvE’s. In Tilburg is trouwens zelfs een platform voor VvE’s ontstaan: VvE 013. Daar worden wij als VvE Belang natuurlijk ontzettend enthousiast van.”