Energietransitie
Inleiding
In dit hoofdstuk van de Staat van Brabant gaat het over de energietransitie, het onderdeel van het klimaatbeleid dat gericht is op het beperken en verduurzamen van het energiegebruik.
Klimaatakkoord
In 2019 hebben maatschappelijke organisaties, bedrijven en overheden het klimaatakkoord gesloten. Zij hebben afspraken gemaakt om de uitstoot van broeikasgassen zoals CO₂, methaan, lachgas en fluorgassen te verminderen.
Doelen
In 2022 heeft Nederland de doelen aangepast aan de hand van Europese afspraken. De doelen van het Brabants energiebeleid sluiten hierbij aan.
Voor 2030: een reductie van 55% ten opzichte van de broeikasgasuitstoot in 1990 (het beleid richt zich op het streven van 60%).
Voor 2050: een klimaatneutraal Nederland.
Daarmee willen we, net als andere landen, de opwarming van de aarde beperken en klimaatverandering tegengaan.
De uitstoot van CO₂ wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het gebruik van fossiele brandstoffen. Daarom staat in de Klimaatwet het doel te komen tot een volledig CO₂-neutrale elektriciteitsproductie.
Hoe we deze ambities willen bereiken:
- Efficiënter gebruiken van fossiele brandstoffen
- Omschakelen naar hernieuwbare bronnen
- Beperken van het gebruik van energie door verduurzaming (onder andere door isolatie van woningen)
Wat is de stand van zaken?
Een belangrijke informatiebron met cijfers over energie is de Monitor Energieagenda 2019-2030 Noord-Brabant die voor een belangrijk deel gebaseerd is op de Klimaatmonitor van Rijkswaterstaat. We geven de stand van zaken op vier gebieden:
- De uitstoot (emissie) van CO₂ als gevolg van energiegebruik
- De opwekking van duurzame energie
- Het energieverbruik
- De mate van verduurzaming van woningen
CO₂-uitstoot
Het is lastig om de CO₂-uitstoot voor een land of provincie te berekenen omdat de uitstoot van een energiecentrale op een andere plaats kan zijn dan het gebruik van de opgewekte energie. Samen met andere provincies heeft Brabant afspraken gemaakt over het vaste te hanteren kengetal: Het absolute getal voor CO₂-uitstoot volgens de gebruiksbenadering, waarbij de uitstoot wordt toegerekend aan de gebruiker.
Totaal bekende CO₂-uitstoot, Noord-Brabant
Bron: Klimaatmonitor, data: berekening Rijkswaterstaat, 1990 & 2030 afkomstig uit energieagenda 2021-2030/ monitor energieagenda
Wat is hernieuwbare energie?
De uitstoot van CO₂ kun je terugbrengen door hernieuwbare energie te gebruiken in plaats van fossiele brandstoffen. Hernieuwbare energie is energie uit bronnen die oneindig beschikbaar zijn zoals zon, wind, bodemenergie, buitenlucht en water. Biomassa is in veel definities een hernieuwbare energiebron, maar wordt mede door wijzigende inzichten niet meer in alle voorkomende vormen als een geschikte bron gezien. Dan gaat het met name om het laagwaardige gebruik van biomassa. De totale hoeveelheid opgewekte hernieuwbare energie in Noord-Brabant laat een stijgende lijn zien sinds 2010, net als het aandeel hernieuwbare energie als aandeel van de totale energievraag.
Steeds meer energie opgewekt door zonnepanelen
De hoeveelheid energie die wordt opgewekt door de zon neemt sterk toe, zowel op het dak als op het land. In 2022 is het vermogen door zonnepanelen gegroeid naar ruim 3300 Mega Watt (MW). Veruit het grootste deel van de zonnepanelen ligt op bedrijfsdaken. Tegenover iedere geplaatste MW zon op land, staat 10 MW zon op dak. In de laatste bekende jaren is een groei van zon op daken van tientallen procenten per jaar zichtbaar.
Meer windenergie door meer vermogen
Ook de hoeveelheid windenergie neemt toe. De laatste jaren vooral als gevolg van ‘repowering’; het vergroten van het vermogen van bestaande windturbines. Dat is ook terug te zien in het opgesteld vermogen van wind.
De afgelopen jaren is te zien dat de zon- en windenergie steeds sneller groeit, om de doelen voor 2030 van 50% hernieuwbare energie in 2030 te halen moet deze versnelling in de komende jaren doorzetten.
Hernieuwbare energie: zon, wind en overig, Noord-Brabant
Aandeel hernieuwbare energie, Noord-Brabant
Langzame daling energieverbruik
Behalve meer zon- en windenergie verbruiken, kunnen we de CO₂-uitstoot ook terugbrengen door minder energie te verbruiken. De hoofdsectoren ‘Gebouwde Omgeving’, ‘Verkeer en vervoer’ en ‘Industrie, Energie, Afval en Water’ nemen een groot deel van het energieverbruik in Brabant voor hun rekening. Er is een langjarige daling van het energieverbruik in tijd dat de economie groeit, mensen meer reizen en er meer gebouwen zijn. In die langjarige trend zien we een stagnatie tussen 2014 en 2019, maar een versnelling tussen 2019 en 2020. De sectoren waar de meeste procentuele besparing mogelijk zijn, zijn woningen en vervoer. Dat kan door het isoleren van woningen, andere typen van vervoer of door elektrische auto’s.
Energieverbruik hoofdsectoren, Noord-Brabant
Bron: Klimaatmonitor, data: berekening Rijkswaterstaat
Totaal bekend energieverbruik, Noord-Brabant
Bron: Klimaatmonitor, data: berekening Rijkswaterstaat
Meer huizen energielabel A of B
Verduurzamen is verstandig, want wat je niet verbruikt, hoef je niet op te wekken. Het verduurzamen van woningen draagt ook bij aan de kwaliteit van de woningen. Iets meer dan de helft van de woningen heeft in 2022 een energielabel A of B. Een huis met energielabel B kun je rendabel verwarmen met een andere energiebron dan aardgas, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een lage temperatuur warmtenet, warmte-koudeopslag of ‘all electric’-oplossingen.
Zie ook de publicatie Energietransitie in Brabant voor verdere informatie.
Geldige energielabels van woningen, Noord-Brabant
Bron: Klimaatmonitor, data: RVO - Registratisysteem voor energielabels van gebouwen
Aantal aardgasvrije woningen, Noord-Brabant
Bron: Klimaatmonitor, data: RVO - Registratisysteem voor energielabels van gebouwen