Aan het woord
Marcel Heskes
Marcel, weet je nog wat je dacht toen je te horen kreeg dat je mocht starten met het ETW-project? Eigenlijk dacht ik twee dingen. 1e gedachte: nu kunnen we écht een groot, inspiratievol netwerk oprichten. In het begin was het ETW (red: dat heette toen nog ‘Warm Brabant’) voornamelijk bezig met voorbereidingen voor aardgasvrije wijken en het helpen opstellen van de Transitievisies Warmte. Met de start van deze opdracht konden we ook de maatschappelijke partners in de energietransitie betrekken, zoals bijvoorbeeld Enexis, de Brabantse Milieufederatie, Waterschappen en de BOM. En vlak daarna dacht ik: nu kunnen we met de wielrennersmethodiek werken.
Uuuh, die moet je even uitleggen.
Met deze methode brengen we de ‘koplopers’ van de warmtetransitie in positie waarbij ze kennis delen zodat de ‘snelle volgers’ aan kunnen haken. Dit werkt dan weer door op het ‘peloton’ en de ‘achterblijvers’. Het voornaamste is dat er expertise gebundeld wordt zodat gemeenten gezamenlijk gebruik maken van alle kennis.
En dat waren de ETW-adviseurs?
Niet helemaal. De adviseurs zijn allrounders, die niet zijn gespecialiseerd in slechts een techniek zoals aquathermie, of bepakt zijn met diepgaande juridische- of financiële kennis. Zie de adviseurs meer als verbinders: tussen gemeenten, met de partners en met specialisten (al dan niet uit hun eigen achterliggende organisatie). En, als je in de wielrenanalogie wilt blijven: het zijn de renners die de gaten dichtrijden zodat ploeggenoten kunnen aansluiten. Dat zijn veel gedachten om te hebben bij het aannemen van zo’n klus. Als je het wilt platslaan, de conclusie was direct: dit gaan we doen!
Kijk, daar was ik naar op zoek. En welke van die ideeën zijn uitgekomen?
Die schat aan kennis en informatie uit dat netwerk halen, dat is zeker gelukt. Partners hebben veelal op vrijwillige basis heel veel ingebracht met hun factsheets, onderzoeken, kennissessies en noem maar op. Die netwerkpartners hebben echt geleverd. Daar is geen factuur voor verstuurd. Die motivatie en drang om elkaar verder te helpen, dat laat zien hoe iedereen in de wedstrijd zit. Ik mag concluderen dat het netwerk boven hun eigen belangen is uitgestegen. Dat zorgde voor een goede sfeer.
“Ik mag concluderen dat het netwerk boven hun eigen belangen is uitgestegen.”
Hoe heb je de samenwerking ervaren in het netwerk?
Volgens mij is het vrij uniek dat een netwerk zich zo heeft ingezet als gelijke partners met één gemeenschappelijke aspiratie: het opschalen van de warmtetransitie. Als ik terugkijk ben ik trots op het kaliber van de adviseurs en op de mensen die vanuit de ETW-partners zijn aangeschoven. En wanneer een van de deelnemers meedeelde dat zij/hij een andere functie kreeg was de feedback bij het afscheid ‘dit was een bijzondere samenwerking. Met een mooie dynamiek die open en eerlijk was.’ Dat heb ik altijd als een compliment gezien.
Wat ervoer je als een uitdaging? De verbinding tussen de ETW-partners en de gemeenten. In onze offerte staat: doe onderzoek en lever resultaten die de koplopende gemeenten met elkaar verbindt. Zo in retrospectief zeg ik: ja, we hebben gemeenten aan elkaar verbonden door de onderzoeken zoals bodemenergiesystemen en governance van warmtenetten. En ja daar zijn verschillende partners bij betrokken geweest. Maar het blijft écht een uitdaging om ongeveer 10 partners het gevoel te geven dat ze daadwerkelijk verbonden zijn met al die gemeenten en die gemeenten ook hierin met elkaar te verbinden.
Heb je daar een verklaring voor? Hier zijn allerlei redenen voor maar een reden die redelijk voor de hand ligt: er zijn gewoon veel gemeenten in Brabant. Er zijn al heel veel programma’s met allemaal andere nuances. Daardoor blijft het lastig om iedere gemeente ook in uitvoering te ondersteunen. Waar ben je trots op als je kijkt naar wat het ETW heeft neergezet? Kijk naar deze productcatalogus. De output is huge. Daar hebben gemeenten veel aan. Denk aan de informatie over zonthermie. De sprintsessies. Hoe je een uitvoeringsorganisatie optuigt. Sessie over governancemodellen. En vanuit een landelijke structuur van het ECW, naar een gemeenschappelijke regionale structuur werken. Dat is ook een goede gedachte geweest.
Er is een basis gecreëerd waarin partners boven hun eigen belangen en ter behoeve van de warmtetransitie met elkaar samenwerken vanuit integraliteit en gelijkwaardigheid.
En hoe kijk jij naar de toekomst? Wat hoop je dat er concreet verandert?
Er is een basis gecreëerd waarin partners boven hun eigen belangen en ten behoeve van de warmtetransitie met elkaar samenwerken vanuit integraliteit en gelijkwaardigheid. We merkten dat daar ook echt behoefte aan is.
Dat betekent nogal wat Met name het loslaten van bestaande structuren. Op dit moment is alles verdeeld en toegewezen. De provincie doet wegen, waterschap het water. Maar de klimaatverandering is overkoepelend en stijgt boven hokjes uit.
Daarom moeten we terug naar de basis en verantwoordelijkheid nemen voor het geheel. Neem aquathermie. Het moet niet zo zijn dat de gemeente alleen naar bewoners kijkt, het waterschap naar water en de provincie naar de regionale potentie van een bron. Dat moet je gezamenlijk oppakken ook als het ‘even niet in de strategie’ past. Een hokjesstructuur is beklemmend. Overigens heb ik een opmerking als ‘daar ben ik niet van’ niet gehoord.
Dat vraag ook flexibiliteit, schat ik zo in. Klopt. Ik zie daar een rol voor de transformatieve overheid. Dat is een overheid die meer aanwezig is, visie neerzet en meer presterend optreedt (in opbouw en in afbraak). Op dit moment is het nog te veel informatie ophalen, terugbrengen naar je eigen opgave en verder. Een transformatie overheid speelt een rol in het creëren van nieuwe organisatievormen en nieuwe competenties.
En er ligt nu een basis om in de vorm van een deelgenootschap op basis van vrijheid, gelijkwaardigheid en samenwerking door te gaan. Zodat waterschap, gemeente, provincie, netbeheerder vanuit eigen kracht maar in verbinding de warmtetransitie volledig kunnen dienen. Dan heb je volgens mij een gemeenschappelijke werkwijze. Wat wens je het netwerk? Onderaan de streep:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ik gun het netwerk nog meer samen. Om het samen te versterken en omdat we een deelgenootschap zijn, heb ik een uitgangspuntendocument voor kennismanagement opgesteld. Ik hoop dat het jullie helpt om onze warmtetransitie samen verder te helpen.
"Ik gun het netwerk nog meer samen"