Twee beleidskaders, één doel: milieu en natuur gezond in 2030
‘Ambitieus.’ ‘De lat ligt hoog.’ ‘Liever hogere streefwaarden behalen dan bestaande normen.’ Typeringen die opgaan voor het Beleidskader Milieu 2030 en het Beleidskader Natuur 2023-2030, recent door Provinciale Staten van Noord-Brabant vastgesteld. Volgens beide gedeputeerden die erover gaan, is het ook bittere noodzaak om beter te willen presteren dan de wet voorschrijft. “Anders zadelen we een volgende generatie met de erfenis op.”
Het nieuwe beleidskader Milieu heeft een aanzienlijk verbeterde Brabantse leefomgeving in het jaar 2030 als doelstelling. De provincie neemt bij enkele thema’s geen genoegen met het voldoen aan de wettelijke norm. “Die norm zie ik als het halen van een zes voor een proefwerk. Het is een voldoende, maar je beheerst echt niet alle stof”, vergelijkt gedeputeerde Anne-Marie Spierings.
Luchtkwaliteit belangrijk
Zo zijn er streefwaardes opgenomen voor luchtkwaliteit en geluid. Met name die voor luchtkwaliteit zijn in de ogen van de gedeputeerde belangrijk, omdat de bestaande normen onze gezondheid niet kunnen waarborgen.
“Die streefwaarden zijn de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie. We werken daar niet met dwingende maatregelen naartoe, maar vanuit wat er kan. Ik ben daar heel optimistisch over. Het is voor het eerst dat we dit zo nadrukkelijk vastleggen en dat is een grote winst.”
"De norm zie ik als het halen van een zes voor een proefwerk."
Anne-Marie Spierings | Gedeputeerde Energie, Circulaire economie en Milieu
Inzicht vergroten in Zeer Zorgwekkende Stoffen
Een maximale milieuwinst is de inzet bij de Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). Sommige daarvan kennen we uit het nieuws zoals lood, chroom of PFAS. Ze zijn nauwelijks afbreekbaar en zitten (straks) in bodem, water en lucht. Waar je ze ook bijna niet meer uit krijgt.
Spierings: “Onze generatie is zeer begaan met het oplossen van milieuproblemen en natuurherstel. Maar ondertussen zadelen we een volgende generatie met een erfenis op. Dan heb je alsnog niets geleerd van het verleden.” De provincie wil daarom bij alle gemeenten het bewustzijn van en inzicht in ZZS vergroten.
Overlappen
Een van de speerpunten in het beleidskader Milieu is reductie van lichthinder in de natuur. “Door een teveel aan licht raken bioritmen en broedprocessen verstoord. We bekijken of we naast stiltegebieden ook ‘donkertegebieden’ kunnen realiseren.” Het is één van de voorbeelden waar de beleidsterreinen Milieu en Natuur elkaar overlappen.
“Ik zou daar geluid aan willen toevoegen”, stelt gedeputeerde Hagar Roijackers. “Stiltegebieden moeten ook echt stil zijn. “In coronatijd heeft Defensie wat meer geoefend op Brabants grondgebied. Daarbij hebben in het broedseizoen verstoringen plaatsgevonden. Het is zaak om daar met Defensie afspraken over te maken.”
Robuust, inclusief en verbonden
‘Haar’ beleidskader Natuur heeft eveneens een scope op 2030. En ook hier zijn er zorgen, met name over de kwetsbaarheid van natuur en druk op de ruimte. De aanpak om dit te verbeteren, leunt op drie pijlers: robuust, inclusief en verbonden.
“Robuuste natuur is het Natuurnetwerk Brabant, onze topnatuur”, schetst Roijackers. “Die moet kwalitatief goed zijn en blijven. Daar zet de provincie dan ook veel menskracht en middelen voor in.” De pijler natuurinclusief is relatief nieuw. Hierbij speelt de samenwerking met bewoners en ondernemers een rol. De gedeputeerde noemt het gebruik van natuurlijke producten als riet, stro en lisdodde als materialen voor natuurinclusief bouwen.
"In steden en dorpen kun je veel groen en water toevoegen."
Hagar Roijackers | Gedeputeerde Water, Natuur en Gebiedsgerichte aanpak
Gezondere en fraaiere provincie
“Andersom kun je in steden en dorpen veel groen en water toevoegen. De stelregel wordt dat een bepaald gebied twee of meer functies krijgt. Er zijn al woonwijken die voorzien in waterberging. Dit draagt bij aan klimaatadaptatie en gaat hittestress tegen. Bovendien maakt het de provincie gezonder en fraaier.”
Ze noemt de waterrijke woonwijk Groote Wielen in Rosmalen. “En het klimaatadaptief waterplein in Oudenbosch is een prachtig voorbeeld van hoe de buurt meedenkt over de aanpak van wateroverlast.”
Om ook de pijler verbondenheid met natuur waar te maken, wil de provincie bestaande programma’s voor jong en oud graag continueren.
Tegengestelde belangen
Brabant – het is al aangestipt – kan het niet alleen. De benodigde samenwerking bestaat volgens Roijackers echter al jaren, met partners als Natuurmonumenten, Brabants Landschap en Staatsbosbeheer. "Die relaties zullen de komende jaren best worden getest, want er staat veel te gebeuren. Maar een goede groene samenwerking levert ons altijd veel profijt op."
"we moeten elkaar opzoeken om te voorkomen dat het conflicteert.."
Tevens zijn er thema’s als energie en natuurbescherming waarover de twee gedeputeerden strijdige belangen moeten overwinnen. Roijackers: “Enerzijds wil je woningen zo snel mogelijk isoleren. Anderzijds kunnen in die spouwmuren vleermuizen- of mussenpopulaties zitten die je wilt beschermen.”
Bij de aanleg van een weg is er de klassieke tegenstelling: leg je geluidsbelasting in de buurt van woonkernen neer, of bij natuurgebieden? Beide gedeputeerden beseffen dat ze elkaar moeten opzoeken om te voorkomen dat het conflicteert.
Verder na de verkiezingen?
In maart mag de kiezer naar de stembus voor de verkiezing van Provinciale Staten. Willen Spierings en Roijackers daarna met hun eigen beleidskader aan de slag blijven? Volgens laatstgenoemde doet het niet ter zake of zij dat zelf kan. “Het moet gewoon een stevig groen kader zijn waarop Brabant kan blijven voortbouwen.”
“Het is onze taak om van de beleidskaders een gespreid bedje te maken”, zegt collega Spierings erover. “En wie daarin komt te liggen, maakt er hopelijk dankbaar gebruik van. Als ik op een andere stoel kom, is het misschien juist goed om tegen mijn oude thema aan te duwen.”
Twee gedreven bestuurders over elkaar
Verantwoordelijk voor het Beleidskader Milieu 2030 en het Beleidskader Natuur 2023-2030 in Brabant zijn twee vrouwelijke gedeputeerden: Anne-Marie Spierings (D66) voor Milieu, en Hagar Roijackers (GroenLinks) voor Natuur. Beide gedreven bestuurders hebben een jarenlange ervaring in de Brabantse politieke arena. Voor genoemde beleidsterreinen kijken ze geregeld over elkaars schouders mee.
“Wat ik bij ‘Natuur’ mooi vindt, is hoe Hagar juist de verbinding zoekt, waar vroeger in de politiek de nadruk lag op tegenstellingen met bijvoorbeeld landbouw”, weet Anne-Marie Spierings. “Terwijl je juist in de gebieden rond die natuur de landbouw een nieuw verdienmodel en perspectief kunt geven met het verbouwen van natuurinclusieve bouwmaterialen.”
“Anne-Marie heeft het thema ‘Milieu’ stevig neergezet”, zegt Hagar Roijackers op haar beurt. “Ze licht slim toe wat streven naar ‘steeds beter’ inhoudt. Zo zie je dat actuele onderwerpen rond zorgwekkende stoffen en luchtkwaliteit, waar je in Brabant lang over kan debatteren, gewoon onderdeel zijn geworden van het beleidskader Milieu.”