Waterschap Aa en Maas wil klimaatprobleem naar de burger brengen
‘Er is maar één route, en dat is kantelen’
‘Weer, een uitdaging’. Vanuit dit programma buigt waterschap Aa en Maas zich sinds vier jaar over de vraag hoe om te gaan met de nieuwe weersextremen. Daarover gaat de overheidsorganisatie ook de dialoog met de omgeving aan. “Als waterschap kunnen we het niet alleen. Een omgeving aanpassen aan klimaatverandering vergt veel samenwerking”, zegt programmaleider Eric Broers. Een gesprek over de kansen en uitdagingen van de klimaatdialogen.
door Ellen Martens
In contact met omgeving
Het programma ‘Weer, een uitdaging’ ontstond vier jaar geleden naar aanleiding van flinke wateroverlast in het gebied. Vanuit het eigen programma zocht Aa en Maas de dialoog op en wordt er intensief naar buiten gecommuniceerd. Het waterschap stond dus al in contact met de omgeving. “Het inzicht dat we het probleem niet alleen kunnen oplossen, hadden we al”, vertelt Eric Broers. “Met de klimaatdialogen zijn we de samenwerking nu verder vorm aan het geven. We zitten in de eerste ronde, en daarmee in de verkennende fase. Betrokkenen zijn nieuwsgierig, je weet nog niet precies welke kant het opgaat.”
Verschillende werkvormen
Er wordt in de klimaatdialogen veel geëxperimenteerd. Stakeholders houden zich bezig met de vraag hoe je zo’n dialoog vorm moet geven. Ook merkt Broers een verschil op in houding van gemeenten. Er zijn er die ambities hebben op dit vlak, maar er zijn ook gemeenten die de aanpak van de anderen willen afwachten. Hij ziet deze nieuwigheid als een pluspunt. Iedereen doet het op zijn eigen manier, er is nog niet één manier van werken. “De werkwijze moet passen bij de streek en bij de mensen”, zegt hij. “Zoals Friezen anders zijn dan Limburgers, zie je ook in Oost-Brabant verschillende werkvormen en manieren ontstaan. Niks is fout, alles is goed. Ik hoop wel dat we qua werkvorm en inhoud steeds dichter bij elkaar komen.”
‘De werkwijze moet passen bij de streek en bij de mensen’
Eric Broers I Waterschap Aa en Maas
Krachten gebundeld
“De uitdaging zit niet alleen in het voeren van de risicodialogen, maar ook in het doorvertalen naar de andere lagen bij de overheid, tot in Den Haag voor de cofinanciering vanuit de Impulsregeling”, geeft Broers aan. Van de DPRA-werkregio’s, naar de provincie en de landelijke overheid. Vanuit Brabant en Limburg wordt er uiteindelijk één uitvoeringsagenda opgesteld. We werken samen op Zuid-Nederland-niveau en alle waterschappen en gemeenten van deze provincies zijn daarbij aangesloten. “De krachten van deze provincies waren al gebundeld, doordat er veel gemeenschappelijke thema’s spelen in Zuid-Nederland. Deltaplan Ruimtelijke adaptatie is daar een nieuw voorbeeld van. De samenwerking stond dus al behoorlijk stevig”, licht Broers toe.
Digitale bijeenkomsten
Door de gevolgen van het coronavirus lukt niet alles even goed en is er landelijk en provinciaal wat vertraging opgetreden. Daarnaast vergt de organisatie van digitale bijeenkomsten een andere blik. Hoe maak je het leuk en creatief? “Er zijn heel veel tools beschikbaar, maar je moet wel op dat idee komen”, zegt Broers. “Dat hebben we wel moeten leren met elkaar.”
‘We moeten toch op de een of andere manier ons watergedrag gaan aanpassen'
Naar de burger
Broers geeft aan dat de klimaatdialogen al leiden tot actie. Websites beginnen te functioneren, er worden klimaatatlassen geproduceerd en de gesprekken worden intensiever. De problematiek wordt echt besproken. “Onze intentie is om het klimaatprobleem naar de burger te brengen, dat is een pittige opgave”, aldus Broers. Hij legt uit dat klimaatverandering de neiging heeft om technocratisch te zijn en daardoor moeilijk bij de belevingswereld van de burger komt. Veel mensen, vooral uit de stedelijke omgeving, hebben niet de perceptie dat water een probleem is. Water komt uit de kraan, en dat kan 24 uur per dag. Goede communicatie is volgens Broers noodzakelijk om het probleem op de kaart te zetten. Bij Aa en Maas wordt er dan ook volop nagedacht over een nieuwe communicatiestrategie. “We moeten toch op de een of andere manier ons watergedrag in de breedste zin van het woord gaan aanpassen.” Broers hoopt dat er een nog betere en intensievere samenwerking komt met de gemeenten, omdat zij goed zijn op het gebied van stedelijk water en ruimtelijke ordening. Ook noemt hij de noodzaak om samen creatiever na te denken. “Er is daarin nog heel veel groei mogelijk.”
Leefbaarheid
Broers zoomt in op het belang van goed watermanagement en leefbaarheid. “Water en leefbaarheid zitten heel dicht bij elkaar. Water zorgt ervoor dat je als mens, als dier, als plant kunt leven. Als je in staat bent om als waterschap het hele jaar voldoende water te leveren, richting de natuur, de landbouw of andere plekken, dan doe je het goed.” Maar de waterbeschikbaarheid is minder voorspelbaar dan zo’n 30 jaar geleden. Er zijn grotere verschillen tussen de extremen. “Qua weer hebben we een knotsknettergek jaar achter de rug. Dat gaat wel normaal worden. Daardoor ontstaat de vraag hoe je daar als waterschap mee omgaat.”
‘Qua weer hebben we een knotsknettergek jaar achter de rug’
Waterconservering
Schade door wateroverlast wordt emotioneel zwaarder gezien dan schade door droogte. Broers: “We hebben in ons persoonlijke leven minder last van droogte. Je kunt een zwembadje vullen met water, je koopt een airco.” Maar schade door droogte blijkt vele malen groter dan schade door wateroverlast. “Door de droge periodes van de afgelopen drie jaar leren we ook dat we anders om moeten gaan met water. Niet als een afvalproduct, maar als iets wat waardevol is en waar je goed mee om moet gaan.” Broers noemt het belang van waterconservering. “Water moet zo lang mogelijk in het voorjaar worden vastgehouden, voor gebruik in droge periodes. De vraag is hoe je de waterbeschikbaarheid kunt blijven verzekeren voor iedereen en op elk moment van het jaar. Het vinden van die balans is een grote uitdaging.”
Kantelpunt
Als positieve boodschap geeft Eric Broers aan het gevoel te hebben dat we als samenleving op een kantelpunt zitten. “We zien klimaatverandering versnellen, waardoor we sneller in actie komen. Er is maar één route, en dat is kantelen. Anders omgaan met water en de inrichting van Nederland. Publiciteit in de media zorgt ervoor dat de problematiek leeft in Nederland. De publieke opinie kantelt om, wij kantelen mee.”