Waterpoort zorgt voor humuslaag als voedingsbodem
‘De dialoog leidt tot nieuwe inzichten en tot elkaar'
Gebiedsgericht werken – en daarmee de maatschappelijke dialoog – is voor de gemeenten binnen Waterpoort niet nieuw. Negen jaar geleden al sloegen stakeholders in het gebied de handen ineen. Bijvoorbeeld rondom klimaatadaptatie, in 2019 het thema van dat jaar. Voor het samenwerkingsverband was dit de opmaat naar de grotere maatschappelijke opgaven. “Vanuit Waterpoort zorgen we voor een humuslaag die voeding geeft aan allerlei initiatieven”, zegt creatief verbinder Thijs Witjes.
Waterpoort
Waterpoort ligt op de grens van Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant rondom het Volkerak-Zoommeer. Het samenwerkingsverband bestaat uit de gemeenten Goeree-Overflakkee, Tholen, Bergen op Zoom, Steenbergen, Moerdijk en Halderberge. Het netwerk verbindt en brengt ondernemers, overheden, onderwijs en inwoners met initiatieven samen. In totaal zijn er nu 34 partners aangesloten, waaronder ook waterschappen, ZLTO, Suiker Unie, Brabant Water en Staatsbosbeheer. “Onze kernthema’s zijn water, natuur en erfgoed”, vertelt Witjes. “Daaraan gekoppeld willen we ook de grote maatschappelijk opgaven van deze tijd, zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en de landbouwtransitie, bij de kop pakken. Op de Waterpoortmanier.”
‘Wat uit de dialogen komt, proberen we te vangen in cassusen.'
Thijs Witjes I provincie Noord-Brabant
Concrete casussen
Die manier kenmerkt zich door een aanpak op basis van concrete casussen. Elk jaar kiezen de Waterpoorters een thema, waaraan initiatieven worden gekoppeld. Witjes: “Klimaatadaptatie bleek een lastig thema om handen en voeten aan te geven. We merkten dat het bij de partners nog niet echt was geland. Dat had alles te maken met de nieuwigheid van de thematiek.” Samen met De WaardenMakers als begeleidende partner gingen de stakeholders op Klimaatreis. Maar omdat ze niet allemaal in Brabant zitten, ging dat volgens Witjes niet zonder slag of stoot. “Voor ons was het juist belangrijk om alle gemeenten en hun partners aan boord te krijgen, omdat dat meerwaarde zou bieden. Uiteindelijk zijn er acht gemeenten, inclusief Roosendaal en Woensdrecht, enthousiast geworden. Die twee extra gemeenten werken met de Brabantse Waterpoortgemeenten samen in de Waterkring West”
Panorama Waterpoort
Het is de bedoeling dat de klimaatdialogen zowel op gemeentelijk als op regionaal niveau gevoerd gaan worden. “Wat uit de dialogen komt, proberen we te vangen in casussen”, aldus Witjes. “Waar kunnen we concreet mee aan de slag en hoe verknopen we het thema aan andere opgaven? Dat gaan we ondersteunen vanuit Panorama Waterpoort, een afgeleide van Panorama Nederland. Vanuit dit living lab gaan we vorm geven aan initiatieven rondom de grote maatschappelijke opgaven. Met een integrale blik voor de lange termijn.”
Drie sporen
Hiervoor zijn drie sporen uitgezet. Het eerste spoor is het versterken van het taalgebruik. “Ontwikkelen in modus 2 snapt niemand buiten Waterpoort”, zegt Witjes. ”Om meer partijen binnen ons netwerk te krijgen, willen we onze taal vermenigvuldigen.” Met spoor twee wil de creatief verbinder de drijfveren van de inwoners in het gebied centraal stellen volgens het gedachtegoed van Design Thinking. “Die filosofie past bij Waterpoort: vanuit het maaiveld kijken wat er speelt en daarop aanhaken.” Het derde spoor draait om co-creatieve ontwerpkracht, die ruimte moet krijgen binnen zogenaamde schetsateliers. “Met het organiseren van ateliers willen we partijen, belangen, energie, thema’s en initiatieven met elkaar verknopen en reuring creëren. Een soort dialogen. Steeds aangevlogen vanuit één of meerdere thema’s, die we integraal benaderen. À la de Klimaatdialogen dus.”
‘Als je iets mee ontwikkelt wat tot resultaat leidt, kun je daar met recht trots op zijn’
Het plein waarover samen met bewoners is nagedacht
Meerwaarde toevoegen
Wat volgens Thijs Witjes de kracht is van de dialoog? “Die leidt tot nieuwe inzichten en tot elkaar. Dat ontdek ik steeds weer: als je iets deelt met anderen, ontwikkelt het zich verder. Iedereen kan vanuit zijn eigen inbreng en belang meerwaarde toevoegen aan de dialoog. De term ‘trots’ past hier ook bij. Als je iets mee ontwikkelt wat tot resultaat leidt, kun je daar met recht trots op zijn.” Een mooi voorbeeld volgens Witjes is een casus van de Waterpoort Academy, waar stakeholders leren gebruik te maken van de energie en belangen van anderen om hun doel te realiseren. “Voor een ambtenaar van de gemeente Halderberge was een versteend plein in Oudenbosch een doorn in het oog. Er was geen kraak of smaak aan. Tegelijkertijd was er op het plein ook een waterprobleem bij piekbuien. Je zou denken dat deze problematiek de omwonenden wel zou aanspreken, maar er was één ding over het hoofd gezien: ze voelden zich niet kwetsbaar, hadden simpelweg nooit natte voeten. Dan begin je dus al met een 1-0 achterstand.”
'De vorm van de dialoog is zeker ook essentieel’
Vorm van de dialoog
Binnen de casus ging een sociaal ontwerper vier avonden aan de slag met de bewoners, teamleider en wethouder. En nog steeds was het experimenteel. Wat de casus uiteindelijk opleverde, was dat er bij de omwonenden begrip ontstond voor het ‘waterverhaal’ in de omgeving van het plein. Witjes: “Kort daarna is de gemeente opnieuw met alle betrokkenen aan de slag gegaan. Er werd een keet het plein op gereden om gesprekken met de bewoners te voeren. En ze gingen mee op excursie naar andere locaties. Het resultaat is dat er nu een ontwerp ligt en dat in het najaar gestart wordt met de metamorfose van het plein. Wat de dialogen volgens de sociocratische methode hebben opgeleverd, is dat iedereen is gehoord. De vorm van de dialoog is dus zeker ook essentieel.”