'‘Het werkt niet als je in je eentje een plan maakt’
Brabant Water wil actiever naar buiten treden
Dagelijks houden achthonderd mensen bij Brabant Water zich bezig met het beschikbaar maken van drinkwater. Hans Bousema richt zich als strategisch omgevingsmanager op de beleidsontwikkelingen op het gebied van drinkwater. Hierbij hoort ook het in de gaten houden van de gevolgen van klimaatverandering en klimaatadaptatie. Over de klimaatdialogen zegt hij: “Je merkt dat gemeenten een andere blik hebben dan wij".
door Josephine Bosch
Hans Bousema is namens Brabant Water betrokken bij de werkkringen van de waterketen. Hiervan zijn er acht in Noord-Brabant. Waterschappen, gemeenten en Brabant Water werken in deze kringen samen aan het Bestuursakkoord Water. Hierin staan opgaven om de hele waterketen efficiënter te maken, met klimaatadaptatie prominent op de agenda. “Het onderwerp klimaatadaptatie is helemaal gedelegeerd naar de gemeenten; die bekijken nu hoe ze dat handen en voeten kunnen geven”, vertelt Bousema. “Ze zijn bezig daar hun weg in te vinden.”
‘Het klimaatadaptatievraagstuk is eigenlijk een governance vraagstuk’
Hans Bousema
Verantwoordelijkheid
Verder vormt de knoop doorhakken een uitdaging binnen de werkkring. Klimaatadaptatie is een breed begrip en Bousema merkt dat dit voor bestuurders een verantwoordelijkheidsvraagstuk is. “Zit dit nog in mijn portefeuille of is dit meer de verantwoordelijkheid van mijn collega-wethouder? Het organiseren van het klimaatadaptatievraagstuk is dus lastig en maakt het eigenlijk een governance vraagstuk”, vindt Bousema. Voor Brabant Water is het een uitdaging om actiever naar buiten te treden en in gesprek te gaan met de verschillende stakeholders. “Dit is ook nieuw voor ons, en daarin moeten we ons dus aanpassen.”
Andere blik
Brabant Water is ook actief betrokken geweest bij vijftien klimaatdialogen. “Gemeenten zijn met deze dialogen heel lokaal bezig, bijvoorbeeld met een specifiek bedrijventerrein. Terwijl Brabant Water opereert in meer dan zestig gemeenten. Je merkt dat gemeenten een andere blik hebben dan wij.” Wat de klimaatdialogen voor Brabant Water waardevol maken, is te horen hoe andere partijen tegen klimaatadaptatie en bepaalde plannen aankijken. “Als we weten wat andere partijen van plan zijn, kunnen we dat meenemen in onze eigen plannen”, aldus Bousema. “Want het werkt natuurlijk niet als je in je eentje een plan maakt. Het is belangrijk om het hele denken hierover in gezamenlijkheid te doen. Zo kunnen wij beter onze plannen maken en snappen we elkaar bij de uitvoering ook beter.”
Hans Bousema | Strategisch omgevingsmanager Brabant Water
Waterbesparingscampagne
“Ook Brabant Water merkt dat het weer verandert. “Vooral periodes van droogte en hitte hebben invloed op de watervraag. De watervraag stijgt en onze technische installaties kunnen dat nog net aan. Maar het is natuurlijk zonde van het kostbare grondwater, dat dan wordt gebruikt voor het vullen van zwembaden en sproeien van tuintjes.” Daarom is Brabant Water al een paar jaar bezig met waterbesparingscampagnes voor onze klanten. “Dit doen we door meer voorlichting te geven op scholen, via website of social media,” vertelt Bousema. “Daarnaast gaan we met bedrijven door de bedrijfsprocessen heen, om te kijken waar ze water kunnen besparen.” Brabant Water heeft zelfs gesteld dat als bedrijven meer water willen gebruiken, ze eerst een watermanagementplan moeten laten zien.
Warme leidingen
Een van de uitdagingen die Brabant Water op dit moment heeft door klimaatverandering is het potentiële opwarmen van de waterleidingen in de grond. Door de extremere hitte in Nederland, warmt de grond ook op. En de leidingen die in de grond zitten, warmen het drinkwater op. Er is een wettelijke grens dat het drinkwater niet warmer mag zijn dan 25 °C. “Door klimaatverandering is het nu een vraagstuk voor ons, hoe we kunnen voorkomen dat we die grens overgaan”, zegt Bousema. “We zitten er nu aan te denken om de leidingen dieper te gaan leggen. In die openbare ruimten moet je aanpassingen wel goed afstemmen met gemeenten en andere beheerders van de infrastructuur, zoals gas en elektra.”
‘Er is een wettelijke grens dat het drinkwater niet warmer mag zijn dan 25 °C’
Energietransitie
Een andere mogelijke oplossing voor de warme leidingen en het drinkwater is het isoleren van de leidingen. Bousema: “Wat het ingewikkelder maakt, is dat Nederland op dit moment ook bezig is met de energietransitie. Klimaatadaptatie en de energietransitie zijn met elkaar verbonden. Als er meer warmtenetten komen, warmt de bodem natuurlijk ook op. Dus daar kijkt Brabant Water ook naar; wat gaat er gebeuren in een gemeente en wat betekent dat voor de bodemtemperatuur?”
Wateroverlast
Wateroverlast is nog een andere uitdaging dat de aandacht heeft van het drinkwaterbedrijf. “Wanneer het hemelwater niet meer via de sloten en kanalen afgevoerd kan worden, loop je het risico dat de velden waar onze grondwaterputten in liggen, overstromen”, legt Bousema uit. “Als dat gebeurt, zit er automatisch een schakelaar in de pomp die dat signaleert en de pomp uitzet. Dus het blijft veilig, maar het probleem is dat mensen dan geen drinkwater kunnen krijgen en dat is natuurlijk ongewenst.” Brabant Water zoekt daarom naar een oplossing voor dit eventuele probleem. Een mogelijkheid is om de hele pomp omhoog te brengen op een soort terpje. Dit zorgt ervoor dat als het veld overstroomt de deksel van de pomp boven water blijft. “Het is een zeldzaamheid hoor, maar het zou op een enkele plek kunnen gebeuren. Dus dat willen we voorkomen.
‘Het systeem is zo ingericht dat het water zo snel mogelijk wordt afgevoerd’
Minder watergebruik
Het hele watersysteem – het oppervlaktewatersysteem en het grondwatersysteem – wordt gevoed door hemelwater dat op de grond valt, in de grond infiltreert en dan naar het diepere grondwater gaat. “Het systeem in Nederland is zo ingericht dat het water zo snel mogelijk wordt afgevoerd om wateroverlast te voorkomen. Dat heeft in de afgelopen eeuw altijd gewerkt, maar door de langere periodes van droogte werkt dat nu minder goed.”
Bousema geeft het voorbeeld van juni 2016. De hevige regenval was heel snel afgevoerd. Maar een paar weken later gaven de boeren aan een tekort aan water te hebben. “Dus eigenlijk had het watersysteem dat water vast moeten houden en het een kans moeten geven om in de grond te zakken.” Brabant Water wilt daarom naast het inzetten op minder watergebruik, ook kijken of het een rol kan vervullen bij het beter aanvullen van grondwater.