Drie jaar op rij 12.500 woningen erbij
In 2023 is de Brabantse woningvoorraad iets minder sterk gegroeid vergeleken met de prima ‘bouwjaren’ 2021 en 2022. De voorraad nam in 2021 toe met 13.000 woningen en met een ‘topscore’ van liefst 13.900 lag de groei in 2022 zelfs nog wat hoger. We moeten 25 jaar terug – tot eind vorige eeuw (1998) – voor zulke hoge groeicijfers (beeld 3). Met een toename van 12.500 woningen lag de groei vorig jaar 10% onder het niveau van 2022. Op 1 januari van dit jaar telt Noord-Brabant bijna 1.191.000 woningen.
Evenals in 2022 zijn er in 2023 ruim 12.000 nieuwbouwwoningen opgeleverd. Het verschil tussen beide jaren zit ‘m vooral in de ‘overige toevoegingen’, zoals het herbestemmen van leegstaand kantoor-, winkel- en ander vastgoed. Lag dat aantal in 2022 nog op 3.500, vorig jaar bleef die teller steken op 2.500. Ook wordt er – o.a. door sloop – woonruimte onttrokken aan de voorraad, vorig jaar ruim 2.000. Daarmee is de totale (netto) groei in 2023 uitgekomen op 12.500 woningen.
Op basis van het aantal eerder in aanbouw genomen woningen (beeld 2) is een goede inschatting te maken van de voorraadgroei in 2024. Evenals in 2023 wordt ook dit jaar een groei van ca. 12.500 woningen verwacht. Daarmee zal tegen het einde van dit jaar de grens van 1,2 miljoen woningen in Brabant worden bereikt. Inschattingen voor 2025 laten een vergelijkbaar groeicijfer zien.
De groei van de woningvoorraad is de laatste jaren flink toegenomen in onze provincie. Lag deze groei in 2015 nog op slechts 6.700 woningen (het dieptepunt van de kredietcrisis), vanaf 2017 liggen de jaarlijkse groeicijfers weer rond of zelfs (ruim) boven de 12.000. In 2020 is de voorraadgroei wel wat teruggevallen (tot 10.800 woningen), vooral als gevolg van ‘corona-effecten, waardoor verschillende bouwprojecten vertraging hebben opgelopen, zij het in de meeste gevallen beperkt. Hierdoor is een deel van de woningen – geschat wordt een kleine 10% – niet in 2020 opgeleverd, maar zijn deze in 2021 in de boeken gekomen.
Verschillen in voorraadgroei binnen Brabant
Vanaf 2000 en gemeten t/m het tweede kwartaal van dit jaar zijn er in onze provincie bijna 232.500 woningen bij gekomen, een groei van 24,8% (beeld 3a). Daarmee ligt de groei iets boven het niveau van Nederland als geheel (23,5%). Binnen Brabant liggen de groeicijfers van het stedelijk gebied (25,7%) iets hoger dan van het landelijk gebied (22,3%).
Klik op de afbeeldingen voor vergroting
Vooral de grote steden kennen een relatief sterke groei van hun woningvoorraad (28,9%). In lijn ook met de geringere bevolkingstoename in West-Brabant-West ligt hier ook de groei van de woningvoorraad duidelijk lager dan in de andere delen van onze provincie.
Per gemeente zijn de verschillen in groei van de woningvoorraad (vanaf 2000) te vinden op onderstaand kaartbeeld.
Tot 2035 gemiddeld 13.500 woningen per jaar
De eind vorig jaar vastgestelde ‘Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2023’ laat zien, dat er in onze provincie nog een flinke woningbouwopgave ligt, met een sterk accent op de eerstkomende 10 tot 15 jaar.
Samenhangend met de nog altijd hoge en ook hoger geraamde bevolkings- en huishoudensgroei zullen er alleen al in de jaren 2023 tot 2035 zo’n 165.000 woningen aan de voorraad moeten worden toegevoegd. Dat is bijna twee derde (62%) van de opgave tot 2050 (265.000). Van die 165.000 woningen zijn er ca. 137.500 (83%) nodig voor de verwachte huishoudensgroei en 27.500 (17%) om de woningtekorten in te lopen. In de provinciale prognose is ervan uitgegaan dat het woningtekort – in 2023 tussen de 3% en 3,5%, oftewel bijna 40.000 woningen – in 2040 is ingelopen.
Al met al ligt de benodigde voorraadgroei tot 2035 gemiddeld jaarlijks op zo’n 13.500 woningen, waarvan zo’n 11.500 t.b.v. de verwachte huishoudensgroei en 2.000 t.b.v. de gewenste inloop van het woningtekort. Met een jaarlijks gemiddelde van 13.150 woningen zijn die aantallen de laatste jaren (2021 t/m 2023) vrijwel gehaald, maar gaat dat – zoals aangegeven – in 2024 en 2025 niet lukken (12.500).
De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2023
In 2023 heeft de provincie Noord-Brabant haar bevolkings- en woningbehoefteprognose geactualiseerd. In een fraai vormgegeven webpublicatie zijn aan de hand van 10 thema’s de belangrijkste resultaten gepresenteerd. Bij elk thema is – in ‘woord, beeld en getal’ – de nodige informatie te vinden. Ook zijn tal van prognose-uitkomsten te downloaden.
Opgaven vertaald in Regionale Woondeals
De hogere woningbouwopgave die uit de actuele provinciale prognose blijkt is in lijn met de meest recente, eveneens hogere prognose-uitkomsten van het Rijk (BZK, 2023). Voor Brabant betekent deze prognose van het Rijk, dat voor de ‘regionale woondeal-periode’ 2022 t/m 2030 de netto voorraadgroei van 119.400 (bruto 130.500) is opgehoogd naar 134.500 woningen. Dat is nagenoeg gelijk aan de (nieuwe) groeicijfers van 133.500 woningen uit de provinciale prognose. De Brabantse bouwopgave ligt hiermee zo’n 14.000 woningen hoger.
Regionale ambities en afspraken, zoals bijvoorbeeld het ‘project Beethoven’ in de Metropoolregio Eindhoven (Brainport), gaan vaak uit van nog hogere woningbouwaantallen. Vergeleken met de provinciale prognose zijn deze ambities er veelal op gericht om bestaande woningtekorten (beduidend) sneller in te lopen. Beeld 3 laat echter zien dat de feitelijke en de eerstkomende jaren verwachte woningbouwaantallen – Brabant-breed – nog altijd (duidelijk) onder de provinciale prognosecijfers liggen.
Bij de herijking en verdere uitwerking van de Regionale Woondeals wordt de komende tijd in samenspraak met de betrokken partijen (o.a. via de ‘regionale versnellingstafels’) bezien hoe deze grotere woningbouwopgave kwantitatief, kwalitatief en ruimtelijk invulling kan krijgen in onze provincie.
Regionale Woondeals
In maart 2023 zijn in Noord-Brabant een viertal Regionale Woondeals ondertekend door alle 56 gemeenten, 38 woningcorporaties, het Rijk en de provincie. Met de woondeals en de daarin opgenomen kwantitatieve, kwalitatieve en ruimtelijke afspraken over de (regionale) woningbouwopgaven, leveren de betrokken partijen een bijdrage om het woningtekort – liefst versneld – te verminderen. Via de zogenoemde regionale versnellingstafels worden bij de uitvoering van de woondeals ook marktpartijen betrokken. De Regionale Woondeals vormen de komende jaren de basis voor de volkshuisvestelijke opgaven in de vier Brabantse regio’s – West-Brabant-West, de Stedelijke Regio Breda-Tilburg, Noordoost-Brabant en Zuidoost-Brabant – en voor de provincie als geheel.
