'Brabant heeft zowel de problemen als de oplossingen in huis.'

“Zeg gerust ‘hoogleraar Arbeidsmarkt’”, vermeldt Tilburg University op de website waarin professor Ton Wilthagen zijn leerstoel introduceert. Die leerstoel heet officieel 'Institutionele en juridische aspecten van de arbeidsmarkt'. Het korte zinnetje tekent zowel de breedte van Wilthagens benadering als zijn toegankelijkheid. Een wetenschapper die met beide benen in de wereld staat en die houding ook wil overdragen aan zijn studenten. Dat blijkt ook uit de omschrijving van het vak ‘Governance and Economics’ dat Wilthagen dit semester doceert. De studenten leren te werken met economische concepten en indicatoren in relatie tot de Covid-19 crisis. Actueler en praktijkgerichter lijkt niet mogelijk. Zomerwerkproject Wilthagen werkte als mede-initiatiefnemer mee aan het boekje ‘The new common; How covid-19 is transforming society’. ‘Ons zomerwerkproject’ noemt Wilthagen het gratis downloadbare boek gekscherend. Daarmee verwijst hij naar de zomervakantie die door corona totaal anders is verlopen dan menigeen zich had voorgesteld. En naar de samenwerking met liefst vijftig Tilburgse academici. Samen ondernamen zij een poging een kritisch-reflectieve positie in te nemen in het bredere maatschappelijke debat. Zowel in zijn geheel als in aparte hoofdstukken is het resultaat het lezen zeker waard. ‘The New Common’ is geen letterlijke vertaling van ‘het nieuwe normaal’. “Van het ‘nieuwe normaal’ worden mensen vrij depressief, want dat gaat over wat er niet meer mag, over restricties die worden opgelegd. Met ‘The new common’ probeert Tilburg University een nieuw ideaalbeeld, een nieuw perspectief te schetsen. Met het boek, de presentatie daarvan in september en de activiteiten die in dit programma nog volgen, wil Tilburg University vanuit zijn expertises een belangrijke bijdrage leveren aan nieuwe richtingen.”

Samenhang “Het oude normaal had al veel problemen en uitdagingen”, zegt Wilthagen. “Door de crisis zie je veel scherper wie in onze maatschappij structureel de zwakke posities hebben. Mensen in zwakke posities worden zwakker. Iedereen kan ziek worden, zelfs Trump, maar niet iedereen heeft de John Hopkins University achter zich die elke dag kijkt of het wel goed met hem gaat.” Het voorbeeld is exemplarisch voor uitdagingen op vele andere maatschappelijke uitdagingen, zoals op het gebied van duurzaamheid en digitalisering. In de economie kun je zaken niet los zien van elkaar, ze versterken elkaar juist. Samen met corona leiden die uitdagingen tot grote vraagstukken waartoe we ons moeten verhouden. “Bedrijven hebben niet alleen te maken met problemen door corona, maar moeten zich ook verhouden tot wettelijke en maatschappelijke milieueisen. ‘The New Common’ beschrijft niet alleen de academische discussie, maar gaat juist ook om het bieden van praktische, mens- en omgevingsgerichte oplossingen. “Zoals we het nu doen, doen we mensen tekort.” Wilthagen noemt de reactie van een Brabantse verzekeraar die bij de presentatie van het boek aanwezig was. Die wil streven naar meer cohesie in mensenteams. Dat is wat anders dan alleen een nieuwe versie van vergaderoplossingen Teams of Zoom, het gaat echt om de mensen zelf. Voor nu, nu mensen vaak alleen en thuis werken, maar ook voor straks, als er duurzaam een nieuwe manier van werken ontstaat die wellicht het midden houdt tussen de oude vertrouwde kantoordag en het nieuwe thuiswerken. Systeemre-integratie Door domeinen te creëren zijn systemen van kennis en specialismen ontstaan. Die hebben de wereld beter gemaakt, zoals het systeem gezondheidszorg. In het oude normaal richtte de maatschappij zich vooral op het verbeteren van die systemen. In the New Common zullen we ons moeten richten op integratie van systemen, noem het systeemre-integratie. “De gezondheid van een inwoner van Uden wordt niet alleen bepaald door het zorgsysteem, maar ook door bijvoorbeeld de luchtkwaliteit. Juist op provinciale schaal kunnen we, als we de instituties van de Europese Unie en het Rijk meekrijgen, verbindingen maken die aan deze systeemintegratie werken. Systeemintegratie past heel goed bij het brede welvaartsdenken. Dan moeten we niet de zaken allemaal naast elkaar beschouwen maar juist op elkaar betrekken. Het CBS laat goed zien hoe het met de gezondheid en met de luchtkwaliteit gaat. Die kennis kun je vanuit de provincie Noord-Brabant goed op elkaar betrekken. In dat brede welvaartsdenken, of Social Development Goals, zoals de Verenigde Naties dat omschrijft, past ook het Europese beleid met het formuleren van ‘missies’. Die missies kunnen we in Noord-Brabant scherper formuleren. Dan kun je tegelijkertijd werken aan een sterkere, en ook een betere economie.

Glocalisering Wilthagen noemt dit aansluiten bij Europese en landelijke opgaven ‘glocalisering’. Bijdragen aan oplossingen voor mondiale uitdagingen op regionaal niveau. De Brabantse schaal is daarvoor ideaal. Klein genoeg om te kunnen overzien, tegelijkertijd met tweeënhalf miljoen mensen groot genoeg om wat te kunnen doen. Brabant heeft zowel de problemen als de oplossingen in huis. Bovendien, de Brabantse traditie van samenwerken die in het oude normaal is ontstaan, vormt een uitstekend uitgangspunt om naar het nieuwe normaal toe te werken. Een nieuw normaal dat beter is voor alle mensen.