Interview Paul Adels
De bibliotheek als 'essentiële instelling'
Headerbeeld: Susan Q Yin
In het najaar van 2020 sprak Brabant Impact Monitor al eens met Paul Adels, directeur van Theek5. Theek5 is de bibliotheekorganisatie voor acht gemeenten in het gebied van ruwweg Geertruidenberg tot en met Baarle-Nassau/Baarle-Hertog. Toentertijd was Adels blij dat Kamerleden aandacht vroegen voor bibliotheken. De bibliotheek richtte zich in de lockdowns toen op eenzaamheidsbestrijding. Bijvoorbeeld door boeken te brengen naar verzorgingshuizen. Ook deed Theek5 moeite om in contact te blijven met cliënten met een taalachterstand. Inmiddels noemt het Kabinet de bibliotheek een ‘essentiële instelling’. Wat merkt Paul Adels daarvan?
Door: Jeroen van Oort
In de meeste bibliotheken is een Informatiepunt Digitale Overheid. Toen Hugo de Jonge in een persconferentie de rol van bibliotheken benadrukte stonden er de volgende dag drommen mensen voor de deur. Velen hebben moeite om een digid-code aan te vragen, om daarmee vervolgens een QR-code te kunnen installeren op een smartphone of af te drukken op papier. Sommigen waren echt ten einde raad, soms duurde het vijf minuten voordat een medewerker een bezoeker enigszins tot rust had gebracht. Wij hebben deze mensen binnen de grenzen van de AVG geholpen. Mensen waren na afloop heel dankbaar daarvoor, stuurden dankmails en brachten chocolaatjes langs. We hebben als bibliotheken iets positiefs kunnen brengen in een negatieve situatie.
Maatschappelijke educatieve functie
De bibliotheek heeft een brede maatschappelijke educatieve functie. Er is in Nederland een variant ontstaan op de ‘haves en have nots’: de ‘cans en de cannots’. Veel mensen hebben geen kennis van de structuur van de samenleving. Vaak is een taalachterstand daar de achterliggende oorzaak van. De bibliotheken kunnen op taal- en digitaalvlak mensen helpen de weg te vinden. En ondersteunen bij het leren van Nederlands.
Verschillende categorieën
De bibliotheken richten zich daarbij op verschillende categorieën. Voor de jongsten is er ‘Boekstart’. Ouders krijgen tips hoe ze hun kinderen kunnen voorlezen en samen met de Centra voor Jeugd en Gezin is er de boekstartcoach. Ook is er de Voorleesexpres. Daarbij komen mensen thuis bij gezinnen voorlezen. “Ik ken bijvoorbeeld een gezin waarin de moeder geen woord Nederlands spreekt. Samen met de vijfjarige dochter lezen we dan boekjes van Nijntje Pluis van Dick Bruna. Je ziet dat niet alleen de kinderen hier veel van leren, ook de moeder pikt dan veel op.”
Er zijn ook programma’s voor volwassenen. Bijvoorbeeld in de schoonmaakbranche of horeca zoeken de bibliotheken samen met de werkgevers naar mogelijkheden om medewerkers een aantal cursussen digitalisering te kunnen geven. Sommige werknemers hebben heel veel moeite om op internet hun werkrooster terug te kunnen vinden. Vaak durven ze dat niet goed te zeggen, schamen ze zich daarvoor. “Cursussen steken we zo contextrijk mogelijk in. We kijken samen naar die roosters, of naar gebruiksaanwijzingen van apparatuur of de regels van de BHV. Als je die niet kunt lezen, kun je uiteindelijk je baan kwijtraken. Op tijd signaleren dat mensen meer digitale basisvaardigheden of hulp bij Nederlands nodig hebben, zorgt ervoor dat deze mensen aan het werk kunnen blijven.”
In Raamsdonksveer huurt woningcorporatie Thuisvester op vaste tijden in de week een werkplek. Huurders kunnen daar komen om vragen over hun woning of huur te stellen. Als de medewerker van Thuisvester merkt dat een huurder taalondersteuning nodig heeft, kan die gelijk doorverwijzen naar de bibliotheek. De drempel is dan heel laag, want de mensen zijn al binnen. Dat helpt enorm.
Samenwerking
Paul Adels is blij met het geld dat het nieuwe coalitieakkoord voor de bibliotheekfunctie reserveert voor het netwerk openbare bibliotheken. “In Brabant lopen we voorop in de samenwerking op allerlei dossiers met betrekking tot taligheid en digitalisering. In het Brabants Leesoffensief richten we ons op de jeugd, we zijn in gesprek met de PABO’s, met scholenkoepels en met ambtenaren die onderwijs in hun pakket hebben. Het zou mooi zijn als we als Brabants netwerk deze activiteiten verder kunnen uitbreiden. Voor heel veel mensen is dat echt essentieel.”