Nu aan de slag met herstel en aanplanten Brabants bos
We plukken dagelijks, soms letterlijk de vruchten van de bomen in onze leefomgeving. Door klimaatverandering, verdroging en stikstof zijn de Brabantse bossen echter serieus aangetast. Met het Brabants Actieplan Bomen brengen we daar samen verandering in. Maar het moet wel nu!
Waar zouden wij mensen zijn zonder bomen? Ze filteren de lucht en halen daar CO2 uit, houden met hun wortels water vast in de bodem en zorgen voor verkoeling en biodiversiteit. Maar bovenal genieten we van hun aanwezigheid, hun vruchten en kleurenpracht die per jaargetijde verschilt. Ze bepalen ons landschap, onze leefomgeving en daarmee in grote mate ons welzijn.
Maar er dreigt gevaar.
“Over het algemeen gaat het op de zandgronden niet zo goed met de bomen."
Dat is toch 80 procent van ons bomenbestand. Meest bekende oorzaken zijn stikstof, een verstoord bodemsysteem en verdroging”, weet José Vos, bij de provincie Noord-Brabant strategisch beleidsadviseur Natuur.
“De bomen op de lagere kleigronden doen het wat beter.”
José Vos | strategisch beleidsadviseur Natuur provincie Noord-Brabant
Stevige ambitie
Actie is dus nodig. De ambitie die de provincie zichzelf heeft opgelegd, is volgens Vos een stevige. Enerzijds is dat het revitaliseren; de kwaliteit verbeteren van bestaande bossen. Maar ook het areaal uitbreiden. “Dat is geen peulenschil. Het vraagt om ruimte. We willen tot 2030 maar liefst 13.000 hectare nieuw bos erbij krijgen, zowel binnen als buiten het bestaande Natuurnetwerk Brabant.”
Voor revitalisering van het provinciale bomenbestand is de uitdaging zo mogelijk nog groter: 60.000 hectare in 2050! Deze en andere doelstellingen – zoals het realiseren van 2500 hectare nieuw bos in deze bestuursperiode – zijn terug te vinden in het Actieplan Brabantse Bomen. Dat is een uitwerking van de Brabantse Bossen Strategie uit 2020.
Samen maken we de bossen gezond
De opdrachten voor de langere termijn komen eveneens terug in de gebiedsgerichte aanpak, waaraan de provincie momenteel op diverse plekken en met verschillende partijen werkt. Samen zorgen we er namelijk voor dat onze bossen gezond en gevarieerd worden.
“Deze opgave kunnen wij niet alleen”, weet gedeputeerde Hagar Roijackers (Water, Natuur en Gebiedsgerichte aanpak). “Ik roep alle organisaties, overheden en particulieren op om met ons aan de slag te gaan met het aanplanten van meer bos en bomen en het herstellen van aangetast bos.”
Urgentie is groot
De eerste gesprekken hiervoor zijn inmiddels gevoerd, geeft José Vos aan. “We kunnen ook niet zonder de middelen van hogere overheden en gebiedspartners als gemeenten, waterschappen en terreinbeherende organisaties. Er is in totaal 650 miljoen euro nodig om de ambities van de Brabantse Bossen Strategie uit te voeren. We hebben nu zo’n 50 miljoen euro bij elkaar gekregen.”
De urgentie is groot. “Kijk eens om je heen. Iedereen is er zich bewust van dat het klimaat verandert. De roep om meer koelte en biodiversiteit klinkt. Daarbij kunnen bomen een rol spelen”, weet de strategisch beleidsadviseur Natuur. “We moeten echt nú beginnen.”
Meld initiatieven bij het ‘bossenteam’
De provincie coördineert en faciliteert betrokkenen met een ‘bossenteam’. Dit staat klaar om met eigen, maar ook andermans ideeën aan de slag te gaan. Aanlevering daarvan kan via het e-mailadres bomen@brabant.nl. Hoe je zoiets aanpakt, is ook te lezen in de twee aansprekende voorbeelden hieronder.
Met de buurt en scholen nieuw bos aanleggen
Aan de Zandstraat in het buitengebied van Made ligt het (B)oerBurgerBos; een ruig, 2,3 hectaren tellend natuurgebiedje. Het is een initiatief waarmee stichting De AmerkantOp zowel natuurontwikkeling als een sociale en educatieve functie voor ogen heeft.
“Twee jaar geleden zijn hier de eerste bomen de grond in gegaan. Inmiddels, in het tweede groeiseizoen zijn er ruim drieduizend boompjes geplant”, vertelt secretaris/penningmeester Cedric Bousché. Naast windsingels zijn ook grotere bomen zoals elzen, walnoten, linden en een hele rij fruitbomen verschenen.
Verbinding
Pijler onder het project is verbinding met de buurt. Omwonenden, onder wie boeren, hebben een brief in de bus gekregen met uitleg en de vraag om vrijwilligerswerk te doen. Zo tekende een plaatselijke landschapsarchitect het inrichtingsplan voor het (B)oerBurgerBos.
“Inmiddels zijn er ruim drieduizend boompjes geplant.”
Cedric Bousché |secretaris/penningmeester stichting De AmerkantOp
De vijftien vrijwilligers die bij dit project – de stichting heeft er meerdere – zijn betrokken, moeten volgens Bousché soms in hun enthousiasme worden afgeremd: “Je moet ze leren vooral iets níét te doen. Ze willen graag maaien, knippen en snoeien. Niet nodig, laat het vooral z’n gang gaan.”
Zo is ook een ruige vegetatie ontstaan (de Bijenboel), waar rondzoemende insecten verraden dat het hier met de biodiversiteit wel snor zit. Tevens is er een Bomenbieb: wie een boompje, struikje of plantje uit eigen tuin over heeft, kan het daar planten. Of er juist iets ophalen.
Affiniteit bij kinderen
In een apart hoekje ligt de Kinderboomkwekerij, onderhouden door leerlingen van basisschool De Stuifhoek in Made. Bousché: “Door ze voor hun eigen boompje te laten zorgen, zorg je voor affiniteit bij de kinderen. Vorig jaar hebben we ook kamille geoogst, waarvan ze vervolgens thee hebben gemaakt en geproefd.” Voor het ontwerp van de kwekerij tekenden leerlingen van het Dongemond College.
Bedoeling is ook dat de gemeente Drimmelen, die dit initiatief met een ton ondersteunt en de grond in bruikleen geeft, opgekweekte bomen elders een plek geeft.
Bedrijven en organisaties geven Staatsbosbeheer steun in de rug
Staatsbosbeheer is volop bezig is met het revitaliseren van bossen en de aanplant van bomen. De voorbije tweeënhalf jaar legde het 500 hectare nieuw bos aan in ons land. Maar daar blijft het niet bij.
“In de nationale Bossenstrategie staat dat er 10 procent meer en gezonder bos moet komen in 2030, ofwel 37.000 hectare. Als maatschappelijke organisatie wil Staatsbosbeheer daaraan een bijdrage leveren met 5000 hectare nieuw bos”, licht programmadirecteur bos en klimaat Harrie Hekhuis toe. “De aanleg van nieuw bos is eveneens een doelstelling in het Klimaatakkoord.”
“Er is volop belangstelling om bij te dragen.”
Harrie Hekhuis|programmadirecteur bos en klimaat Staatsbosbeheer
Nazorg kost ook geld
Daar is geld voor nodig, want na het planten of vervangen van bomen is er natuurlijk ook nog de nazorg. Overheidssubsidies zijn daarvoor niet toereikend, geeft de programmadirecteur aan. Financiële steun komt er ook van particulieren en bedrijven.
Zoals Shell. Dat is in 2019 een samenwerking van tien jaar gestart met Staatsbosbeheer. Hekhuis: “Door de essentaksterfte is bijna 2000 hectare aan essen verloren gegaan. Wij hadden geen geld voor vervanging. Toen is Shell bijgesprongen. We kunnen nu 1700 hectare essen door andere bomen vervangen, zo’n vijf miljoen.”
Volop belangstelling
En zo heeft Staatsbosbeheer binnen de stichting Buitenfonds ook samenwerkingen met andere bedrijven en organisaties als Rabobank, Trees for All en een flink aantal bouwondernemingen. Ook zijn er veel particuliere initiatieven. “Allemaal willen ze iets bijdragen aan het klimaatakkoord of nieuw bos in Nederland, of ze willen hun CO2-uitstoot compenseren. Er is volop belangstelling.”
Staatsbosbeheer is niet de enige ‘speler’ op dit gebied. “Maar ga vooral naar een gerenommeerde organisatie met aantoonbare ervaring en die ook (in)direct toegang heeft tot obstakelvrije hectaren om bos aan te leggen”, adviseert Hekhuis geïnteresseerden.