Autogordel om logisch? In Brabant lang niet altijd!
Het kost maar een seconde en kan je veel leed besparen: in de auto je gordel omdoen. Toch vinden behoorlijk wat bestuurders en passagiers dat nog steeds niet nodig. Brabant Magazine sprak met een verkeerspsycholoog over de (verkeerde) redenen die mensen hiervoor aanvoeren. En met een Brabantse, die ervan overtuigd is dat ze dankzij haar gordel een auto-ongeluk kan navertellen.
De auto van Maria Heijmans uit Den Dungen - foto Maria Heijmans
Verkeerde lijstje
Een op de drie inzittenden die in 2018 en 2019 bij auto-ongelukken in Brabant overleden droeg geen gordel, blijkt uit onderzoek van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV). Hoewel dat niet per se de doodsoorzaak hoeft te zijn geweest, zijn het schrikbarende cijfers. Zeker als je bedenkt dat de provincie al jarenlang geen beste reputatie heeft met het aantal verkeersdoden. Natuurlijk, Brabant is een belangrijke ‘doorreisprovincie’ en had vorig jaar met ruim 23 duizend kilometer de meeste kilometers aan wegen van Nederland, stelt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). “Ondanks een daling in 2023, staan we helaas nog steeds bovenaan het verkeerde lijstje: dat van de meeste dodelijke verkeersslachtoffers”, zegt de Brabantse gedeputeerde Stijn Smeulders (Mobiliteit).
De provincie zit bepaald niet stil om het tij te keren. De campagne-slogan ‘Brabant gaat voor NUL verkeersslachtoffers’ klinkt steeds bekender. Onder die vlag wordt samengewerkt met gemeenten, politie, Rijkswaterstaat en het Openbaar Ministerie. Dit voorjaar startten de partners een nieuwe actie: ‘Eén klik. Twee keer zo veilig’. Want het dragen van een autogordel lijkt vanzelfsprekend, de praktijk is anders. Hoe kan dat? De provincie liet het onderzoeken door adviesbureau Goudappel in Deventer.
Niet nodig
“Sommige mensen vinden dat een autogordel niet lekker zit en dat die gordel knelt”, zo begint Matthijs Dicke-Ogenia zijn uitleg. Bij Goudappel is hij verkeerspsycholoog. “Ook vinden ze een gordel niet nodig bij een lage snelheid, binnen de bebouwde kom. Op de snelweg doen ze ’m wel om, ‘want dan rijd je hard’.” Een derde reden is volgens hem dat mensen bang zijn om bij een ongeval op hun kop of in het water terecht te komen. Ze willen dan niet het risico lopen dat ze de gordel niet loskrijgen. “Allemaal geen goede redenen, maar het is wel wat we horen tijdens sessies die we regelmatig houden.”
"Ook bij 30 kilometer per uur kun je grote klappen maken."
Flink risico
Dat inzittenden zich beperkt voelen door een autogordel, daar kan Dicke-Ogenia zich nog iets bij voorstellen. Al bieden moderne auto’s steeds meer mogelijkheden om de instellingen aan te passen. Maar dat de riem niet om hoeft bij korte ritjes in de bebouwde kom vanwege de lage snelheid, gaat er bij hem niet in. “Ook bij 30 kilometer per uur kun je grote klappen maken. Er zijn daar ook meer plekken waar je elkaar tegenkomt. De kans is veel groter dat jij iemand over het hoofd ziet, of iemand jou.” En mensen die zonder hun gordel te dragen in het water terechtkomen, lopen volgens de verkeerspsycholoog dubbel risico. Het gevaar is dan groot dat ze door de klap op het water met hun hoofd tegen de voorruit knallen en het bewustzijn verliezen.
Ook achterin
Het dragen van een autogordel is sinds 1975 voorin verplicht en sinds 1992 ook achterin. Toch merkt Dicke-Ogenia dat mensen daarover redelijk zorgeloos zijn. Dat ze niks kan gebeuren tijdens een kort ritje. “Een gordel helpt ook als je een ongeval net hebt weten te voorkomen, bijvoorbeeld door hard te remmen. Maar kinderen die achterin de riem niet om hebben, schieten dan naar voren en kunnen alles in de auto raken.” De kleinkinderen van Maria Heijmans bleef dat lot gelukkig bespaard. De auto waarin zij zaten, knalde onlangs bij ’s-Hertogenbosch achter op een voorganger.
“Maandagmiddag 22 april 2024.” De 60-jarige inwoonster van Den Dungen zal die datum nooit meer vergeten. “Ik ging samen met mijn dochter en twee kleinzoontjes op vakantie, een weekje naar Oosterhout.” Ze waren nog geen tien minuten onderweg, toen haar dochter een heuveltje van de N279 opreed. Wat zij niet zag, was de file die op de weg omlaag stond. Ze ging nog vol in de remmen, maar met een enorme klap ramde haar auto toch een vrachtwagentje. Heijmans zat achterin, samen met haar jongste kleinzoon. “Ik werd heel hard in de gordels gedrukt. Voor me kwam allemaal stoom uit de auto. Toen ik naast me keek, zag ik mijn kleinzoontje half voorover in zijn gordel hangen. Ik dacht alleen: hij is dood”, vertelt ze met de nodige emotie.
De auto van Maria Heijmans uit Den Dungen - foto's Maria Heijmans
In paniek
Haar dochter huilde heel hard en het oudste kleinkind, dat in een kinderzitje op de bijrijdersstoel zat, was volledig in paniek. Heijmans maakte vervolgens haar gordel los en aaide de jongste kleinzoon over zijn hoofd. Die gaf gelukkig een kreunend teken van leven. Twee mannen uit het vrachtwagentje voor hen ontfermden zich over haar en de kinderen. Heijmans’ dochter moest door de hulpdiensten uit de auto worden bevrijd. Zij had last van haar nek en schouderbladen. Twee ambulances voerden het viertal af naar het ziekenhuis.
Flink risico
“Op zich hebben we het er heel goed van afgebracht”, blikt Maria Heijmans terug. “Mijn dochter had wat lichte kneuzingen, mijn oudste kleinkind wat schaafwondjes en blauwe plekken. Zelf had ik een hoge bloeddruk en vocht in mijn longen. Daarom hebben ze me een nachtje in het ziekenhuis gehouden.” Uiteindelijk bleek Heijmans niks te hebben, ook geen inwendige bloedingen.” En wat nu als ze geen gordel had gedragen? “Dan was ik sowieso door de auto gevlogen. Dat weet ik zeker, want ik voel nog de immense druk. Die is niet te beschrijven. Je hebt geen enkele controle meer.”
Uit de oude doos
1 juni 1975: de autogordel wordt verplicht in iedere nieuwe auto. Een campagne voor het dragen van de autogordel is dus al bijna vijftig jaar oud, maar blijkt nog steeds nodig. Luister hier naar twee radiospots uit 1975, met de stem van Vincent van Engelen, bron: Veilig Verkeer Nederland. En ken jij Goochem het gordeldier nog?
Kleine moeite
Draag je een autogordel niet voor jezelf, doe het dan voor de veiligheid van anderen, wil verkeerspsycholoog Matthijs Dicke-Ogenia nog gezegd hebben. “Juist bij een noodstop is het heel belangrijk om goed in je stoel te blijven zitten. Dan kun je harder remmen, heb je een beter zicht en kun je gevaar ontwijken.” En de boodschap van Maria Heijmans? “Doe alsjeblieft een autogordel om, het is een kleine moeite. Ik was heel tevreden en gelukkig met het leven dat ik leefde. Nu ben ik heel blij dat ik dat weer kan oppakken, samen met mijn man, dochter en kleinkinderen.”