Nieuwe werkwijze komt natuur en economie ten goede
Zo pakt Brabant de stikstofcrisis aan
Stikstofkwestie, stikstofdiscussie en zelfs een stikstofcrisis; woorden die we met enige regelmaat in de media tegenkomen. De hoeveelheid stikstof die in de natuur terechtkomt, moet fors dalen. Door de crisis staat deze problematiek nu op de kaart en is er in Brabant een breed draagvlak om tot een oplossing ervan te komen.
De stikstofkwestie raakt ons allemaal. Maar we zijn er met z’n allen ook verantwoordelijk voor geweest. Stikstof is in principe een bouwstof, maar onze manier van leven maakt dat er (veel) te veel van is: het komt uit de schoorsteenpijpen van onze industrie, de uitlaat van onze auto’s en de mest van onze veehouderijen. De neerslag van stikstof is slecht voor de natuur. Het laat plantensoorten verdwijnen, wat een bedreiging is voor dieren. Uiteindelijk heeft dit gevolgen voor onze voedselvoorziening en gezondheid. Voor óns welzijn.
Werk aan de winkel
Er is dus werk aan de winkel. Brabant telt 17.000 hectare aan stikstofgevoelige natuur. In 2018 bleek liefst 83 procent daarvan overbelast te zijn door stikstof. De Raad van State heeft geoordeeld dat het in Nederland zo niet langer kan doorgaan. De raad zette een streep door het landelijke stikstofbeleid. Jarenlang bood dit bedrijven of projecten, die extra uitstoot van stikstof gingen veroorzaken, uitzicht op een vergunning. Het herstel van de schadelijke effecten zou dan later volgen, en dáár begon het te wringen. De gerechtelijke uitspraak leidde tot de stikstofcrisis: de vergunningaanvragen van zo’n 18.000 (wegen)bouwprojecten kwamen in 2019 stil te liggen.
Vooraf uitstoot aantonen
Ook bedrijven in andere sectoren als de landbouw en industrie moeten aan de bak voor een zogeheten natuurvergunning. Plannen voor de uitbreiding van een boerenbedrijf? Voor de aanleg van een bedrijventerrein? Zij moeten nu vooraf aantonen of dit leidt tot de neerslag van stikstof in een beschermd natuurgebied. En áls dat het geval is, moeten ze ervoor zorgen dat op diezelfde plek evenveel stikstofneerslag vermindert of verdwijnt.
Nieuwe werkwijze
Samen met gemeenten, waterschappen, natuurorganisaties en maatschappelijke partners ontwikkelde de provincie Noord-Brabant een nieuwe werkwijze: de Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof (BOS). Hierin zijn natuurherstel, afname van stikstof en voortgang van de economie onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het zijn als het ware drie tandwielen van één mechanisme: draai je aan het ene, dan heeft dat effect op het andere. Dit moet er versneld toe leiden dat in 2030 minimaal de helft van de stikstofgevoelige natuurhectares in Brabant niet langer overbelast zijn door stikstof.
This video has been disabled until you accept marketing cookies.Manage your preferences here or directly accept targeting cookies
Natuurherstel
Het wordt niet voor niets als eerste genoemd: natuurherstel. Veertien beschermde natuurgebieden in Brabant zijn stikstofgevoelig, die gaan van de BOS profiteren. Een prachtig voorbeeld van een lopend herstelproject is te vinden in het Leenderbos (zie video links). Uiteindelijk levert dit natuur op die beter bestand is tegen stikstof. Omdat de directe omgeving veel invloed heeft op deze kwetsbare natuur, is er ook veel aandacht voor de omliggende zones van de natuurgebieden. Deze gebiedsaanpak zorgt voor verbetering van zowel de natuur als water- en bodemkwaliteit, maar kijkt ook naar kansen voor bijvoorbeeld duurzame landbouw, energie en woningbouw. Een totaalaanpak dus.
Iedereen draagt bij
Iedereen draagt bij aan het terugdringen van de stikstofneerslag. De Brabanders zelf, door er een duurzamer eet- en leefpatroon op na te houden. Maar ook de provincie, die samen met alle sectoren als landbouw, industrie en bouw extra maatregelen neemt. Zij maken afspraken om te komen tot een versnelde verduurzaming. Een werkgeversorganisatie als VNO-NCW Brabant Zeeland hoeft hiervoor niet meer enthousiast te worden gemaakt. Milieu en duurzaamheid zijn daar al speerpunten van beleid.
Minder stikstofuitstoot
“Wij willen nadrukkelijk onze verantwoordelijkheid nemen”, zegt regiomanager Rob Bogman. “Dat doen we door twee vliegen in één klap te slaan. We gaan actief aan de slag met het terugbrengen van de C02-uitstoot. Tegelijk vermindert dat ook de stikstofuitstoot. We zetten in op fietsplannen, collectief vervoer van medewerkers, tankstations met waterstof en het motiveren van bedrijven om met die brandstof hun toekomstig transport te verzorgen."
"We merken dat grote transportbedrijven en verladers zich daar al nadrukkelijk op oriënteren. Tegelijkertijd vragen we ook om voldoende ontwikkelruimte zodat onze bedrijven de mogelijkheid hebben om te kunnen groeien en vernieuwen.”
Dunnere ‘stikstofdeken’
Maar er zijn meerdere wegen naar Rome. Voor de bedrijfsvoering kan ook zonne- en windenergie worden gebruikt, of elektrisch materieel. In 2024 moeten veehouders in Brabant hun verouderde stallen hebben verduurzaamd. Ook dat levert een flinke bijdrage aan het dunner maken van de ‘stikstofdeken’. In totaal zijn 40 landelijke én Brabantse maatregelen opgenomen in de nieuwe Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof. Of dat genoeg is om de doelstelling te halen? Dat wordt dit jaar onderzocht en berekend, samen met het RIVM, het Rijk en andere provincies. Is het onvoldoende, dan stelt de provincie de aanpak bij.
Sterke economie
Ondertussen wil Brabant ook zijn sterke economische positie behouden. We willen huizen blijven bouwen, de bereikbaarheid verbeteren en ondernemers de mogelijkheid geven hun plannen in ontwikkeling te brengen. Sommige plannen lopen daarbij tegen de grenzen van het nieuwe stikstofbeleid aan. Voor hen is het zaak om de uitstoot van stikstof omlaag te brengen, op eigen terrein of elders. Bijvoorbeeld door stikstofruimte over te nemen van een stoppende ondernemer. Een zo’n ondernemer is Robert van Tuijl van Eendenboerderij Helvoirt. Hij wil minder eenden gaan houden en na de coronacrisis dagjesmensen op zijn bedrijf ontvangen. De stikstofruimte in de vergunning voor zijn eendenstal heeft hij deels niet meer nodig. Hoewel het Van Tuijl maandenlang niet lukte om de stikstofruimte aan iemand over te doen, lijkt er nu schot in de zaak te zitten.
Complexe werkwijze
De berekening van de stikstofneerslag moet namelijk wel voor iedere hectare beschermde natuur kloppen. Het is een complexe puzzel die steeds makkelijker te leggen is naarmate zich meer vragers en aanbieders melden. Zij kunnen de hulp inschakelen van het Ondersteuningsloket Stikstof, dat de provincie in het leven heeft geroepen. Ook komt er een registratiesysteem voor stikstof dat dit proces moet versoepelen. De provincie streeft sinds jaar en dag naar een omgeving waarin mensen gezond, prettig en veilig kunnen wonen, werken en verblijven. De Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof levert daaraan een belangrijke bijdrage. Misschien wel met dank aan een crisis, die tijdelijk een spaak in het wiel stak.
Meer informatie en verhalen uit de praktijk www.aanpakstikstofbrabant.nl