Brabant viert het kloosterleven
Een wandelpad, een themajaar en 4 jubilerende kloosters
Rijke kloostergeschiedenis
Ooit stonden er in Brabant 660 kloostergebouwen. Nu zijn er in Brabant nog maar 65 panden in gebruik als klooster. Die getallen geven aan dat Brabant een enorm rijke kloostergeschiedenis kent. Volgend jaar vieren 4 kloostercongregaties dat zij elk al eeuwenlang in Brabant hun levensideaal verwezenlijken. Dat was aanleiding op 2021 uit te roepen tot Jaar van het Brabants Kloosterleven.
Iedere Brabander kent de rol van klooster in de zorg, het onderwijs en op religieus terrein. Hoewel, iedere Brabander? Er is een steeds grotere groep mensen die niet meer uit eerste hand de betekenis en de verhalen van de kloosters meekrijgt. “Het doel is, dat we het verhaal van het Brabants kloosterleven bij die groep vertellen en uitdragen”, zegt projectleider Marloes van de Hei van de provincie Noord-Brabant. “Daarom zijn we in 2018 begonnen om een netwerk op te zetten van alle betrokkenen rondom het Brabants Kloosterleven”.
Voordeel door samenwerking
“De kloosters werkten van nature niet erg samen. Ze hebben allemaal hun eigen aanpak maar ze lopen tegelijkertijd wel tegen dezelfde problemen aan”, zegt Van de Hei. Door meer samenwerking kunnen eigenaren van de kloosters voordeel behalen; in beheer, behoud, exploitatie en het vinden en aantrekken van publiek. “Want niet alleen de verhalen zijn het waard om door te geven, er is ook zorg om de panden en om de congregaties duurzaam te behouden.”
Dit alles heeft ertoe geleid dat er in 2021 een jaar lang aandacht is voor de vele aspecten van het Brabants kloosterleven. De Brabantse samenwerking is erop gericht om voor het publiek een heel mooi aanbod te maken. Iedereen draagt daar op eigen manier aan bij: musea, gemeenten en niet in de laatste plaats de kloosters zelf. Vier kloosterorden vieren in 2021 een jubileum: Norbertijnen (950 jaar), Norbertinessen Catharinadal (750 jaar), Kruisheren Sint Agatha (650 jaar) en Clarissen in Megen (300 jaar).
Ondersteuning op 4 punten
Vanuit de provincie worden 4 elementen daarin extra ondersteund. Een Kloosterpad: een 330 kilometer lang wandelpad, 15 etappes langs 40 kloosters De kloosterproducten: Van een kloosterlunch, via kloosterrecepten en ambachtelijke abdijproducten tot verblijfsmogelijkheden en boeken.
Het jubileumjaar 2021: Waarin alle organisaties rond het kloosterleven op eigen wijze meedoen. En tot slot een publiekscampagne om dit alles onder de aandacht te brengen.
Kloosterpad
Burgemeester Lex Roolvink heeft de route van Ons Kloosterpad nog niet verkend. Maar de kloosters aan het pad binnen zijn gemeente kent hij van binnen en buiten. Toen Roolvink in 2013 burgemeester werd in Grave lag het kloosterdossier op de stapel ingewikkeld. Vooral de situatie in Velp was moeilijk.
Daar vormen het Emmaüsklooster, het Redemptoristinnenklooster en het Vincentiuskerkje de zogeheten drie-eenheid. De drie gebouwen omvatten eeuwen religieuze geschiedenis: het Vincentiuskerkje als middeleeuwse dorpskerk, het refugieklooster Emmaüs uit de 17 en 18e eeuw en het voormalig kasteelklooster Bronckhorst uit de 19e en 20e eeuw, de periode van het rijke roomse leven.
Maar het Bronckhorstklooster verpauperde, er waren rechtszaken over eigendom, en de laatste paters verlieten het Emmaüsklooster. In samenwerking met de provincie, een projectontwikkelaar en de religieuzen lukte het om een herbestemmingsplan te maken. De monumentale kloosters bieden nu onder andere huisvesting aan mensen die zorg of tijdelijk onderdak nodig hebben.
Dit voorbeeld laat volgens Roolvink zien dat samenwerking cruciaal is, wil je erfgoed behouden. Dat behoud is nodig: “Want zonder het verleden te kennen, kun je niet naar de toekomst kijken. Als je wil weten waarom Brabant Brabant is, moet je de geschiedenis kennen.” Het kloosterleven is van groot belang geweest voor de vorming van de provincie, vervolgt hij. “Denk aan onderwijs en gezondheidszorg”.
Museum Krona, Uden
Religieus erfgoed heeft bovendien een toeristische waarde, die beter ‘verkocht’ kan worden. Ook dit is één van de doelstellingen van het project Kloosterjaar Brabant. Ook hierin is samenwerking noodzakelijk, vertelt Wouter Prins, conservator van het Museum Krona in Uden. “We hebben een regio vol prachtige gebouwen, met een enorm rijke historie. Als we in het buitenland zijn, bezoeken we kloosters en kerken, terwijl we vergelijkbare schoonheid om de hoek hebben.” Ons Kloosterpad verbindt die schoonheid. “Het pad is een mooie combinatie van cultuur, natuur en spiritualiteit.” Museum Krona is een logische en belangrijke samenwerkingspartner in het project. “We zijn het enige museum in Nederland dat verbonden is met een levendige kloostergemeenschap.” Krona in Uden is gehuisvest in een vleugel van abdij Maria Refugie van de Zusters Birgittinessen.
Meer op brabantskloosterleven.nl
Het museum toont religieuze kunst maar richt zich ook op het kloosterleven. “We zien het als een van onze taken om de betekenis van het kloosterleven en de kloostercultuur over te brengen op nieuwe generaties, niet alleen binnen onze muren, maar ook door samenwerking te zoeken en samen het verhaal door te geven.”
Zo publiceert Krona in samenwerking met kloosters in Megen, Velp en Sint Agatha binnenkort een gids over Brabantse kloostertuinen, doet het in samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen historisch onderzoek en bereidt het een expositie voor over het kloosterleven in de jaren zestig.